Türkiye, 17 Ağustos 1999’da, son yüzyılın en büyük sarsıntılarından birini yaşadı. 17 bin 840 can kaybının yaşandığı, 43 bin 953 kişinin de yaralandığı zelzelede, 285 bin konut ve 40 binden fazla iş yeri de hasar gördü.
TÜBİTAK MAM tarafından sarsıntının akabinde bölgede ağır sismolojik ve jeodezik ağlar kurularak artçı zelzele çalışmalarının yapıldığı ve elde edilen sonuçların ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşıldığı hatırlatılarak şunlar kaydedildi.
“TÜBİTAK MAM Yer Bilimleri Araştırma Kümesi tarafından oluşturulan sismoloji ve GPS müşahede ağlarıyla sarsıntı öncesinde, sırasında ve sonrasında yakın alanlarda değerli müşahedeler gerçekleştirildi. Sismolojik ağla sarsıntının merkez üssüne 13 kilometre arada öncü sarsıntılar tespit edildi. Elde edilen sonuçlar zelzelelerin evvelce kestirimine yönelik memleketler arası bilim topluluğunda ses getirdi. 17 Ağustos Sarsıntısı sonrasında İstanbul’da en çok etkilenen Avcılar Bölgesi’ndeki yıkımın nedenleri araştırıldı. Taban kaynaklı sismik büyütme özelliği ortaya konuldu ve kamu idare kademelerine gerekli raporlamalar yapıldı.”
BEKLENEN MARMARA SARSINTISINA YÖNELİK ARAŞTIRMA
TÜBİTAK MAM’ın Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Yalova’da ve İstanbul’un Avcılar, Büyükçekmece, Silivri ilçelerinde sismik tehlikeye yönelik Sarsıntı Sonrası Acil Müşahede Araştırmaları (DEPAR) projesi kapsamında, Türkiye’deki büyük zelzelelerin çabucak sonrasında acil sarsıntı müşahede çalışmaları yaptığı vurgulandı.
Halihazırda konseyi 20 Sismoloji ve 11 GPS müşahede istasyonundan oluşan ağlarla şimdiki sarsıntı aktivitesinin izlendiği aktarılan açıklamada, şu bilgiler verildi:
“17 Ağustos Sarsıntısı sonrasında da Marmara Bölgesi sarsıntı müşahede çalışmaları sürdürüldü. Türk-Fransız-Alman iş birlikleriyle Marmara Denizi tabanında ve kara sismolojik ağlarıyla ayrıntılı fay araştırmaları gerçekleştirildi. Mevcut ağlarla TÜBİTAK MAM yeni sismolojik aktiviteyi izlemeyi sürdürüyor. TÜBİTAK MAM’ın çalışmaları kapsamında, Kuzey Anadolu Fay Sistemi’nin Marmara Denizi içindeki seğmentleri hakkında yeni bilgiler üretildi. Deniz Tabanı Sismometreleri ve karasal sismolojik ağlar kullanılarak Marmara Denizi alanında Kuzey Anadolu Fayı üzerinde ve yakın civarında meydana gelen zelzelelerin hassas pozisyonları ve bu bölgenin 3-boyutlu tomografik sürat modelleri ortaya konuldu.”
17 Ağustos Depremi’nin öncesi, anı ve sonrasının GPS ile izlenerek yer deformasyonlarının belirlenebildiği sarsıntılardan biri olarak öne çıktığı kaydedilen açıklamada, 2002-2009 zelzele sonrası periyotta 17 Ağustos sarsıntısına ilişkin deformasyonların bölgede aktif olarak devam ettiği ve tüm Marmara’yı etkilediği vurgulandı.
TÜBİTAK Araştırma Takviye Programları Başkanlığı tarafından “1001-Deprem Araştırmaları Özel Çağrısı”nın yürütüldüğü bildirilen açıklamada, “Bu davet aracılığıyla ülkemizde kentleşme stratejileri, yerleşim kararları, inşaat modelleri, mimari dizaynlar ve planlamalarda bilim ve teknoloji tabanlı formül ve çalışmalardan azami biçimde faydalanılmasının yanı sıra zelzelenin risk ve tesirlerinin anlaşılmasına yönelik disiplinler ortası yahut çok disiplinli araştırmalara uzun vadede katkı sağlanması öngörülüyor.” değerlendirilmesinde bulunuldu.
Açıklamada, TÜBİTAK’ın Zelzele Araştırmaları Çağrısı’nda da 81 projeyi desteklediği belirtilerek, ayrıyeten ortalarında zelzele mühendisliğine yönelik dijital teknolojiler, arama-kurtarma faaliyetlerinde robotik sistemler üzere bahislerin yer aldığı 7 farklı alandaki projelerde toplam 37 üniversiteden 375 araştırmacının misyon yaptığı belirtildi.
2020 ekimde meydana gelen 6,9 büyüklüğündeki İzmir-Kuşadası zelzelesinin akabinde TÜBİTAK MAM uyumunda, “Kuşadası Körfezi İçindeki Fayların Depremselliğinin ve Faal Tektonik Özelliklerinin Yüksek Çözünürlüklü Deniz Tabanı Ölçümleri ile Belirlenmesi Projesi”nin başlatıldığı aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Proje de TÜBİTAK MARMARA Araştırma Gemisi ile 2021 yılı Mayıs ayında ve 2022 yılı Mayıs ayında Kuşadası Körfezi’nde milletlerarası kara suları da dahil olmak üzere iki kere deniz araştırma seferi gerçekleştirdi. Her iki seferde elde edilen araştırma çalışmalarının sonuçları ekim ayında kamuoyu ile paylaşılması planlanıyor.”
Açıklamada, TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) tarafından sarsıntısı anlık ölçebilen Fiber Optik Tabanlı Akustik Sensör (FOTAS) sisteminin geliştirildiği, FOTAS sistemi ile ülkede gerçekleşen sarsıntıların kayıt altına alınmaya başlandığı söz edildi.
