Fed in 21 Eylül de 75 baz puan faiz artışına gitmesi ABD de açıklanan son gebze escort enflasyon verisinin beklenenin üzerinde gelmesi sonucunda mutlaklaşmış üzere idi ve bu mümkünlüğü piyasalar güçlü biçimde içselleştirdiler Beklenenin olması ile birlikte dolar başka rezerv paralar karşısında bedel kazanmaya devam etti
Fed göztepe escort in agresif faiz artırımı ve bu faiz artırımı karşısında öteki gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz artırımları sonucu dünya çapındaki mali sıkılaştırmadan gelen yıkıcı sinerji ortaya çıkmakta ve bunun da dünyayı halkalı escort şiddetli bir resesyona itme mümkünlüğü giderek artmaktadır Fed i ve Lideri Powell ı ve öteki merkez bankalarını bu noktaya taşıyan olgu başlarda enflasyonu dikkate almayan enflasyon olgusuna tedarik zincirlerindeki süreksiz haramidere escort kırılmalar olarak gören bir anlayıştır Bu nedenle hem merkez bankalarının bilanço küçültme hem de faiz artışlarına geç başlamaları başta Fed olmak üzere enflasyonun süreksiz olmayıp kalıcı olma mümkünlüğünün yüksekliğine karşı içerenköy escort yüksek faiz artışlarına gitme ve bu süreci de devam ettirme zorunda kaldılar Zira başta Fed olmak üzere birçok merkez bankası temel amaçlarının fiyat istikrarını sağlamak ve hasebiyle enflasyon konusunda güvenilirliğini innovia escort kanıtlamak zorundadır Bu bağlamda Fed bakış açısına nazaran toplumdaki bastırılmış enflasyon beklentileri Fed in nispeten yumuşak bir iniş gerçekleştirebileceği inancıdır Fakat bu inanç giderek bozulmaktadır Gerçekten Fed Lideri Powell ın istanbul escort açıklamalarının özü ABD deki firmaların hane halklarının acı çekmeden enflasyonun düşürülemeyeceğinin sözüdür Bu nedenle ekonomik yavaşlamanın olacağı hatta bunun bir resesyonla sonuçlanacağını işaret etmektedir Bu sürecin 1970 lerin enflasyonunu sona kadıkoy escort erdirmek için gereken çok yüksek işsizliğin devam ettiği çeşitten bir daima periyot olup olmayacağı ise tartışmalıdır Bu süreç AB iktisadını ve İngiltere ye sıçrayarak Batı nın büyük resesyonuna dönüşme eğilimi kağıthane escort giderek güçlenmektedir
Fed in agresif faiz artırımları güçlü dolar sonucunu ortaya çıkarması gelişmiş ülkelerin paraları üzerinde olumsuz bir baskı oluşturmaktadır Bu baskı yanlış iktisat siyasetleri ile bütünleştiğinde de yıkıcı sonuçlar kartal escort ortaya çıkarıyor Birkaç gündür Birleşik Krallık ve parası Sterlin in başına gelenleri de bu bağlamda düşünmek gerekir Yeni Birleşik Krallık Hazine Şansölyesi Kwasi Kwarteng in vergileri düşürmesi ve ekonomik büyümeyi canlandırmak ve ülkenin güç krizine müdahalesini finanse etmek için borçlanmayı artırmasının akabinde dolar karşısında Sterlin büyük bir kıymet kaybetti Teorik bağlamda da ikiz açığı olan bir ülkenin ulusal parasının kıymet kaybetmesi kaçınılmazdır Bu siyasetlerin iç açığı daha da artıracağı kaygısı Sterlin in dolar karşısında birkaç gün içinde çok bedel yitirmesini ortaya çıkardı tıpkı AB parası Euro nun dolar karşısında bedel yitirmesi üzere Sterlin in çok kıymet yitirmesi ile Birleşik Krallık yen Başbakanı Liz Truss ın ekonomiyi düzeltir imajı da büyük yara aldı Bu yarayı tedavi etmek için yüksek oranda faiz artışı kaçınılmaz hale gelmektedir
Gelişmekte olan ülkelerde ikiz açığın yanında bir de temerrütte düşme riskine bağlı olarak ulusal para bedel yitirir Gelişmiş ülkelerin bilhassa ABD ve İngiltere üzere ülkelerin temerrütte düşme riski olmadığı düşünülür O denli ki en paniğe kapılan tüccar bile bir gün Majestelerinin hükümetinin borçlarını ödeyemeyeceğini resmen ilan edeceğini iddia edemez Bugün iç açık ve dışa açığı yüksek olan ülkelerin temerrütte düşme riski yüksek olarak gerçekleşmektedir Zira bu ülkeler Majestelerinin Hükümeti değildir her an temerrütte düşebilirler
Tüm gelişmiş ülkeler bir biçimde faiz artışına yönelirken Türkiye faiz indirimlerine devam etmektedir Böylesi bir ortamda Türkiye ye döviz akışı kesilmekte hatta bilakis dönmektedir Dost Ülkeler den yalvar yakar alınan paralar ile kaynağı muhakkak olmayan para girişleriyle ülkenin vadesi gelen dış borç ödemelerini ve cari açığını finanse etmek giderek güçleşmektedir
Türkiye nin bugünlerdeki risk primi 750 800 aralığında dolaşmaktadır Zira dış açığı tarihî rekorlar kırarken iç açığı da OVP da Haziran ayındaki getirilen ek bütçeden neredeyse bir kat daha fazla öngörülmektedir Gerçekten ek bütçede yılsonu bütçe açığı 278 4 milyar TL olarak öngörülmüşken OVP de yıl sonu bütçe açığı 461 2 milyar TL olarak belirlenmiştir Tüm bunların yanında Türkiye deki enflasyonun gelişmiş ülke enflasyon karakteri ve yüksekliği manasında farklı enflasyon olduğu ve gelecekte enflasyonun 20 ler altına düşürülmesinin radikal ve yapısal tedbirler gerçekleşmeden çok sıkıntı olması aslında çok fazla kıymet yitirmiş TL üzerinde olumsuz baskı oluşturmaktadır Bu baskı giderek de artmaktadır Türkiye nin seçime gittiği ve seçim iktisadı emarelerinin gitgide arttığı bir ortamda sabit kambiyo rejimi dışında her ne tedbir alınırsa alınsın İngiltere deki üzere bir sabah kalktığımızda TL nin çok aşırı bedel kaybetmesi ile karşılaşabilme mümkünlüğü gitgide artmaktadır
Prof Tahsin BAKIRTAŞ
