Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti İktisadı 1923 2021 devri büyüme bilgileri hükümetler bazında farklı devirlere ayrılarak erotik hikaye incelenmektedir Büyüme dataları siyasi partilerin ve veya hükümetlerin uyguladıkları siyasetler temel alınarak farklı kırımlar halinde incelenirken ilgili periyotlara ait art planda yaşanan siyasi ve iktisadi bahislere da değinilmektedir
Grafik 1 porno hikayeleri Zincirlenmiş Hacim Endeksine Nazaran 1923 2021 Devri Büyüme Oranları
Kaynak TÜİK bilgileri kullanılarak hazırlanmıştır
Yukarıdaki Tablo 1 den görülebileceği üzere Türkiye Cumhuriyeti İktisadı 1923 2021 periyodunda ortalama 5 07 büyümüştür liseli hikayeleri Dönemsel bazda en yüksek ortalama büyüme oranı 7 85 ile 1923 1938 devrinde gerçekleşmişken en düşük ortalama büyüme oranı ise 1938 1950 devrinde 2 olarak gerçekleşmiştir Yıl bazında ise en kadın hikayeleri yüksek büyüme oranı 32 1 ile 1946 yılında elde edilmişken en düşük büyüme oranıysa 15 3 küçülmeyle 1945 yılında yaşanmıştır
1923 yılında kurulan Cumhuriyetin nüfusu 12 ila 13 milyon ortasındaydı erotik hikaye oku Sanayi yoksulu olan ülkede ziraî üretim iptidai şartlarda yapılmaktaydı Savaşlar nedeniyle çalışabilecek nüfusunun büyük kısmı yok olan ülke insan kaynağı bakımından da epeyce yoksuldu Üstelik yetişmiş eğitimli insan ya da gerçek sex hikayeleri yönetici olarak çalışacak eleman sayısı da yok denilecek düzeydeydi
Karayolları olmayan deniz ve demiryolları ise yabancılara ilişkin olan ülkede devlete ve şahıslara ilişkin birkaç küçük tesis dışında neredeyse fabrika yoktu sex hikayeleri
Benzer formda savaş yorgunu ülkede finansal kaynaklar da yok denecek düzeydeydi Üstelik Osmanlı dan kalan borçların da genç cumhuriyet tarafından ödenmesi gerekmekteydi
Bu koşullar altında 17 Şubat 4 Mart 1923 sex hikayeleri tarihlerinde İzmir İktisat Kongresi toplandı 1 Gaye Cumhuriyeti iktisadi olarak da kuracak bir ülke oluşturmaktı Kongre sonunda yayımlanan sonuç bildirisinde yer alan kıymetli kısımlar aşağıda aktarılmaktadır
- Hammaddesi yurt içinde yetişen sikiş hikayeleri yahut yetiştirilebilen sanayi kısımları kurulması gerekmektedir
- El işçiliğinden ve küçük imalattan hızla fabrikaya yahut büyük işletmeye geçilmelidir
- Devlet yavaş yavaş iktisadi görüşleri de olan bir organ haline gelmeli ve özel dallar tarafından kurulamayan teşebbüsler devletçe ele alınmalıdır
- Özel teşebbüslere kredi sağlayacak bir Devlet Bankası kurulmalıdır
- Dış rekabete dayanabilmek için endüstrinin toplu ve bütün olarak kurulması gerekir
- Yabancıların kurdukları tekellerden kaçınılmalıdır
- Sanayinin teşviki ve ulusal bankaların kurulması sağlanmalıdır
- Demiryolu inşaat programına bağlanmalıdır
- İş erbabına amele değil personel denmelidir
- Sendika hakkı tanınmalıdır
Görüldüğü üzere İzmir İktisat Kongresi temel olarak bir cins Yerel Kaynaklara Dayalı Üretim Ekonomisi önermektedir Özel bölümün teşvik edilmesi gerektiği açıkça belirtilen kongrede onların yetersiz kaldığı alanlarda devletin iktisatta güçleneceğinin altını çizmiştir Bu açıdan bakıldığında bir cins liberal karma iktisat modelinin önerildiği söylenebilir Lakin odak noktası büsbütün yerel kaynakların kullanımının özendirilmesidir Bu lokal kaynaklar ise başta insan kaynağı olmak üzere bütün yeraltı ve yerüstü kaynakları kapsamaktadır
1923 1938 Dönemi
Kuruluş periyodu olarak isimlendirilebilecek bu periyot yaşanan 1929 buhranına karşın ortalama 7 85 lik büyüme ile en yüksek büyüme suratına sahip olunan periyottur
Bu yıllarda Türkiye Cumhuriyeti nde büsbütün yerel kaynaklar kullanılarak tren yolları ve karayolları inşa edilerek ülkenin alt yapısını kurmanın temelleri atılmıştır
Öte yandan gerek devlet ve gerekse özel kesim tarafından farklı kesimlerde fabrikalar ve onlara nakdî kaynak sağlayacak bankalar da kurulmuştur Bu periyotta devlet tarafından kurulan ulusal bankalar ve halk tarafından kurulan mahallî bankaların sayısı 50 ye yaklaşmıştır Tıpkı devirde devletin kurduğu fabrikaların sayısı da 50 yi aşarken bunların etrafında da özel kesim tarafından çok sayıda küçük ölçekli tesisler kurulmuştur
Madencilik bölümünü finanse etmek için Etibank dokumacılık bölümünü finanse etmek için Sümerbank esnafı finanse etmek için Halkbank İmar ve inşaat bölümünü finanse etmek için Emlakbank devlet tarafından bu periyotta kurulmuştur
Bu devirde kurulan her bir banka aşikâr bir bölümü finanse etmek için kurulurken belirli bir tarım eserinin bol olduğu yörelerde de o eserleri işleyip katma kıymet yaratacak fabrikalar kurulmaktaydı
Mesela pamuk üretiminin bol olduğu Çukurova da dokumacılık fabrikaları kurulurken bu fabrikaları finanse edecek Sümerbank da ülke genelinde hizmet vermek üzere kurulmuştu Dokumacılık dalını fonlayacak özel sermayeli mahallî bankalar ise sonraki yıllarda kurulmuştu
Ege bölgesinde kurulan Tütünbank ve Egebank da Ege bölgesinde tütün ve üzüme dayalı sanayileri finanse etme maksadıyla kurulmuş bankalardı Benzeri formda çok sayıda örnek verilebilir
Aynı periyotta Fiskobirlik gibisi kooperatifler ve Toprak Mahsulleri Ofisi de kurulmuş olan çiftçiyi destekleyen kurumlar olmuştur
Tabiri caizse bu devirde ayrıntılı bir planlamayla aşikâr bir bölgede yetişen endüstriye uygun bir tarım eseri tespit edildikten sonra o bölgede fabrikalar kurulup o eserin üretimi teşvik edilirdi Şeker pancarı narenciye pamuk fındık ve hatta çay buna örnek olarak verilebilir
Böylece Tarıma Dayalı Endüstriler yaratılarak tarım eserlerinin katma kıymeti yüksek eserlere dönüşümü sağlanmaktaydı Bu çalışmalara koşut geliştirilen dalın sermaye gereksinimini karşılamak üzere de ilgili bölgede bir mahallî bankanın kurulması özendiriliyordu Bu banka kurulana kadar ise sermaye muhtaçlığı devlete ilişkin ulusal bankalar tarafından karşılanıyordu
Benzer biçimde madenlerimizin çıkarılıp işlenmesi için de gereken çalışmalar yapılmış ve başta demir çelik fabrikaları olmak üzere bu alanda da çok sayıda fabrika kurulmuştur Bu kesimin finansmanını sağlamak üzere de Etibank kurulmuştur
Bu periyotta Türkiye Cumhuriyeti neredeyse hiç dış borç kullanmamıştır Aksine dış borç ödemiştir Devletin aldığı birtakım dış borçlar yabancıların elindeki kapitülasyonların kaldırılması ve ulusallaştırılması için kullanılmıştır Kimi dış borçlar ise nokta atışı fabrika kurulması maksadıyla alınmıştır Bu devirde alınan dış borç ölçüsü yalnızca 25 milyon dolar civarındadır
Öte yandan birebir periyotta Osmanlı dan kalan 68 2 milyon altın Osmanlı lirası borç ödemesinin taksitleri ödenmiştir Bir altın lira 7 2 gram altın ağırlığındaydı Buna nazaran Osmanlı dan kalan dış borç toplamı 491 040 000 gram altın etmektedir O da 1 gram altın 55 ile 2 milyar 701 milyon dolar etmektedir Bu borcun son taksiti 1954 yılında ödenerek borç kapatılmıştır
Bu periyoda ait değerlendirmeleri kapatmadan evvel iki bahse daha değinmek istiyorum Birinci evvel 1930 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ndan kelam etmek gerekir Osmanlı Bankası İngiliz sermayeli ve merkezi Londra olmak üzere 1856 yılında kuruldu ve Osmanlı İmparatorluğu nun merkez bankası rolünü üstlendi 1863 yılında bankaya Fransızlar da ortak olmuşlardır Osmanlı İmparatorluğu bu bankanın sahibi değildi Bu banka Osmanlı İmparatorluğu mühletince para basma inhisarına yani imtiyazına sahipti
1923 1930 periyodunda Cumhuriyet in merkez bankası olarak da imtiyazlı rolünü sürdüren bankanın yetkileri 3 Ekim 1931 yılında TCMB nin faaliyete geçirilmesiyle sonlandırılmıştır
Son olarak TL kıymet kaybı kazancı ile büyüme ortasındaki korelasyona bu periyot için 1929 buhranıyla bir arada değinmekte fayda vardır 1929 yılında başlayan ekonomik kriz 1930 sonrası tesirini şiddetlendirerek devam ettirmiştir Büyük buhranın tesirleri lakin 1939 yılında tam olarak sona ermiştir
Grafik 2 1923 1938 Devri Büyüme Dataları ve TL Bedel Kaybı Kazancı
Kaynak TÜİK ve TCMB dataları kullanılarak hazırlanmıştır
Grafik 2 de turuncu eğri TL nin Amerikan doları karşısındaki kazanç kayıplarını gösterirken mavi eğri ise yıllık büyüme datalarını göstermektedir Grafikte görüldüğü üzere bu devirde iktisat 3 sene küçülürken 12 yıl büyümüştür Birebir periyotta TL dolar karşısında 5 yıl bedel kaybetmişken 4 sene kıymet kazanmış ve 6 yıl TL USD kuru sabit kalmıştır
TL nin dolar karşısında 1934 ve 1935 yıllarında elde ettiği 24 ve 28 6 lık paha yararı büsbütün ABD dolarının altın karşısındaki devalüasyonuna bağlanabilecektir Büyük Buhrandan çıkış için ABD de devreye alınan New Deal Yeni Anlaşma kapsamında 1934 yılında doların altın karşısında pahası düşürülerek piyasaya daha fazla dolar sürülmüştü Bu çerçevede TL de dolar karşısında art geriye iki sene rekor bedel kazanmıştı
Bu mevzuya neden dikkat çekiyorum TL nin dolar karşısında 1934 ve 1935 yıllarında rekor paha kazanmış olması iktisadın 1936 yılında dolar bazında 23 üzere rekor bir büyüme elde etmesinde büyük hissesi olduğu kanaatindeyim Şöyle ki 1936 yılında 1935 e nazaran iktisat tıpkı hacmini korumuş olsaydı bile iktisat sadece TL paha çıkarı nedeniyle büyümüş olurdu
Çalışmanın ileriki kısımlarında de TL nin dolar karşısındaki kazanç kayıplarıyla ekonomik büyüme ortasındaki bağa vakit zaman değinilecektir
1939 1950 Dönemi
Kuruluş sonrası gelişme periyodu olarak isimlendirilebilecek bu periyotta iktisat ortalama 2 büyüyerek Cumhuriyet periyodunun en düşük ortalama büyüme oranına sahip olunmuştur Elbette bunun en değerli nedeni 6 sene süren İkinci Dünya Savaşıdır
Bu periyottaki ülke envanterine bakıldığında genç cumhuriyet 1923 1938 devrinde inşa ettiği demiryollarıyla ulaşım alt yapısının geliştirilmesi değerli ölçüde gelişme sağlanmıştır Misal halde farklı dallarda açılmış olan çok sayıda fabrikalarla sanayi üretiminde de kıymetli aralıklar kaydedilmiştir Lakin ziraî üretimde makineleşme konusunda şimdi istenen düzeylere gelinememiştir
İnsan kaynağına bakıldığındaysa ülke nüfusunun 1940 yılında 18 milyona yaklaştığı ve okuma yazma oranının da 30 düzeyine yaklaştığı görülmektedir Bunda elbette 1928 yılında yapılan Harf İhtilali sonucunda kullanılmaya başlanan Latin alfabesinin rolü büyüktür
İnsan kaynağının geliştirilmesine dönük olarak 8 4 1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun sayesinde yurtdışına eğitim için gönderilen çok sayıda öğrencinin yetişip dönmesiyle geniş bir yelpazede nitelikli insan kaynağına da sahip olunmuştur
Bu yasa kapsamında günümüzde de yurtdışına eğitim için öğrenciler gönderilmekte ve ülkenin insan kaynağının gelişimine çalışılmaktadır Ben de onlardan biriyim Günümüzde 1416 sayılı yasa kapsamında devlet bursuyla yurtdışında eğitim alanların kurduğu bir WhatsApp kümesi da bulunmaktadır
Bu periyodun başında ülkedeki traktör sayısı yalnızca 200 civarındayken biçerdöver ise bulunmamaktaydı 1945 yılına kadar bu çeşit ziraî makinelerin sayısında artış olsa da arzulanan düzeyde bir artış olmamıştır Elbette bunun da nedeni büsbütün İkinci Dünya Savaşı ve bu savaş nedeniyle ülke kaynaklarının da yüklü olarak savunma sanayiine aktarılmasıdır Hatta bu periyotta İngiltere den alınan dış borç ile tekrar tıpkı ülkeden silah satın alınmıştır
Grafik 3 1938 1950 Periyodu Büyüme Dataları ve TL Paha Kaybı Kazancı
Kaynak TÜİK ve TCMB bilgileri kullanılarak hazırlanmıştır
Bu periyotta de 1923 1938 devrinde olduğu üzere Yerel Kaynaklara Dayalı Üretim İktisadı Politikaları benimsenerek madencilik ve tarıma dayalı entegre üretim tesisleri kurularak iktisadın üretime ait temelleri daha da güçlendirilmiştir Bu devirde devlet tarafından kurulan fabrikalar yapılan yollar ve öbür faaliyetlerin listesi için https www ismetinonu org tr 1938 1950 arasinda yapilanlar sayfasını ziyaret edebilirsiniz
Yukarıdaki Grafik 3 te de görülebileceği üzere Türkiye iktisadı 1939 1945 devrinde toplamda 33 küçülmüş savaş sonrası devir olan 1946 1950 devrindeyse 57 büyümüştür Bunun en kıymetli sebebi savaş mühletince ülke kaynaklarının savunma hedefli alanlara aktarılması olarak öne çıkmaktadır Savaş sonrası periyotta ise bütün dünyada olduğu üzere Türkiye de de oluşan barış ortamında ekonomiler süratli bir büyüme sürecine girmişlerdir O denli ki iktisat tarihinde büyüme için bundan elverişli bir devir yoktur
1944 yılında oluşturulan Bretton Woods sistemiyle altına dayalı sabit kur sistemine geçilmesinin de 1946 ve sonraki yılların büyüme dataları üzerinde çok kıymetli tesirleri olduğu düşünülmektedir
Yine Grafik 3 te görülebileceği üzere TL dolar karşısında bu periyotta toplamda 67 oranında kıymet kaybetmiştir Savaş boyunca sabit tutulan kur 1945 ve 1946 yıllarında sırasıyla 30 ve 33 oranında bedel kaybetmiştir TL deki bu bedel kayıplarının 1946 yılındaki 32 1 lik rekor büyüme üzerindeki olumlu olumsuz tesirleri incelemeye bedel bir konudur
1 İzmir İktisat Kongresi nde alınan kararlara aşağıdaki link ile ulaşabilirsiniz https tr wikipedia org wiki C4 B0zmir C4 B0ktisat Kongresi
Devamı gelecek
