Resmi Haberler - Son Dakika Haber
  • Ana Sayfa
  • Spor
  • Politika
  • Sağlık
  • Teknoloji
  • Bilim
  • Ekonomi
  • Gündem
No Result
View All Result
Resmi Haberler - Son Dakika Haber
  • Ana Sayfa
  • Spor
  • Politika
  • Sağlık
  • Teknoloji
  • Bilim
  • Ekonomi
  • Gündem
No Result
View All Result
Resmi Haberler - Son Dakika Haber
No Result
View All Result
Home Kültür – Sanat

Prof. Korkut Boratav: Şili’de anayasa referandumu – Ne oldu?

admin by admin
10 Eylül 2022
in Kültür – Sanat
0
319
SHARES
2.5k
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

Şili’de 4 Eylül Pazar günü yeni Anayasa Taslağı referanduma sunuldu ve yüzde 62’lik bir seçmen çoğunluğu tarafından reddedildi. Böylelikle, 1980 tarihli Pinochet Anayasası da (en azından şimdilik) yürürlükte kaldı. Şili’de son yıllarda sol siyasetin yükselmesi ile ahenk göstermeyen bir gelişme…

You Might Also Like

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Bin Selman: Gazze’deki askeri operasyonlar durdurulmalı

Kanada, Hindistan’daki 41 diplomatını geri çekti

Irak ve Suriye’de ABD üslerine atak

Nedenlerini sorgulamak, kavramak ehemmiyet taşıyor. Anayasa değişikliğini gündeme getiren yakın geçmişi hatırlatarak başlayalım.

Anayasa taslağı nasıl hazırlandı?

İki yıl evvel bir öbür referandum, askerî darbenin eseri olan Pinochet Anayasası’na son veren yeni bir anayasanın hazırlanmasını, katılanların ezici (%79’luk) çoğunluğuyla kabul etmişti.

O basamağa, 2019-2020’de neoliberalizm-karşıtı, geniş kapsamlı bir halk kalkışması yol açmıştı. Sol muhalefet, kırk yıllık neoliberal düzenlemelerin Pinochet Anayasası ile irtibatlı olduğunu Şili kamuoyuna aktarabilmiş; “yeni bir anayasa” talebi gündeme bu türlü gelmişti.

Yeni anayasanın hazırlanmasında, bugünkü Türkiye’ye de örnek olabilecek bir usul kararlaştırıldı. Tüm partilerin, örgütlerin, toplulukların, muhakkak bir imza eşiğine ulaşabilecek mahallî toplulukların katılabildiği barajsız, rölatif bir seçim sonunda 155 üyeden oluşan bir Anayasa Meclisi… Mayıs 2021’de toplanan Anayasa Meclisi’nde Şili parlamentosuna nazaran sol eğilimlerin ve bağımsızların tartısı artmıştı.

Sol ivme devam etti; Aralık 2021’de de sosyalist eğilimli Gabriel Boric, faşist bir adaya karşı yüzde 56 oy alarak Başkanlık seçimini kazandı.

Kuzey’de Meksika ile başlayıp Güney’de Şili’ye uzanan Latin Amerika’nın on ülkesinde solcular bugün iktidardadır. Ekim’de Lula’nın öngörülen başkanlığı katılaştığında Brezilya kervana katılacak; ikinci Pembe Dalga, Kıta nüfusunun ezici çoğunluğunu kapsamış olacaktır.

Şili’de referandum mağlubiyeti, bu dalganın kırılganlığına, erkenden tükenmesine mi işaret ediyor? Önümüzde günlerde bu soruyu tartışan, yanıtlayan katkılar artacaktır.

Bugün birinci yorumlardan ikisini aktarmak, kıymetlendirmek istedim.

David Adler: Referandumun “sınıfsal” dökümü

Türkiye dışından bir arkadaşım, David Adler’in referandum sonuçlarını “tazesi tazesine” kıymetlendiren bir iletisini aktardı.

David Adler’in 2018’de kurulan Progressive International veya İlerici Enternasyonal’in Genel Koordinatörü olduğunu öğreniyoruz. Bu kuruluş kendisini, “ilericileri, solcu aktivistleri ve örgütleri birleştirip harekete geçirmek maksadı ile oluşturulan milletlerarası bir örgüt” olarak tanımlıyor.

Adler, iletisini, Şili başşehri Santiago’dan 5 Eylül’de dağıtmış. Değerli kısımlarını aktarıyorum:

“Dün gece Şili seçmenlerinin %62’si yeni anayasa taslağını reddetti.  Sonuç değil, ancak ‘hayır’ oylarının yüksekliği şaşırtıcıydı. Nasıl oldu? Kentsel toplum hareketi Ukamau, geç saatlerde aşağıdaki tabloyu içeren bir bildiri yayımladı. Şili halkının fakir katmanlarında red oylarının ağır basmasına ve ‘emekçi çoğunlukla bağları yine kurmanın acilliğine’ dikkat çekti.” 

Sözü geçen tablo aşağıdadır. Anayasa Taslağı’na ait “evet” ve “hayır” oylarının Şili seçmenlerinin “gelir kümelerine göre” dağılımını veriyor.

Tablo açıkça ortaya koyuyor ki, yeni anayasa taslağına muhalif oylar (sütun 2), fakir Şili seçmenlerinde ağırlaşmıştır. Seçmenlerin ortalama gelir seviyeleri arttıkça yeni anayasayı destekleyenlerin hissesi (sütun 1) da artıyor: “En fakir grup” seçmenin yüzde 25’i, en güçlü kümenin ise yüzde 40’ı yeni anayasayı desteklemiştir.

Adler, mesajında Pinochet Anayasası’nı, “Şili’yi neoliberalizme kilitleyen bir belge” olduğunu hatırlatıyor; yeni anayasa taslağının ise toplumsal hakları teminata aldığını vurguluyor. Bu ikilemi, üstteki tabloyu oluşturan Ukamau örgütü, “Pinochet Anayasası’nı fikirler ve sağduyu alanında mağlubiyete uğratamadık” diye açıklamış. Adler de bu teşhisi geliştiriyor:

“Anayasa Meclisi, seçmen ortalamasının bir epey solundaydı. Feminist, çevreci, çok-uluslu yeni bir cumhuriyete ufuk açan bir vizyonu bu sayede oluşturabilmişti. Ne var ki, taslağın sayfalarındaki bu vizyonu, sıradan insanların hayatına taşıyamamıştı.”

“Şili oligarşisi, referandum devrinde bu ortama uyan araç ve stratejileri oluşturdu. Paranın gücüyle, büyük medya üzerindeki kontrol sayesinde anayasa taslağını palavralarla kötüledi. Derinlerde yatan endişeye, milliyetçilik üzere hislere hitap etti.” 

Ariel Dorfman matemdedir ve sonucu tartışıyor

Romancı Ariel Dorfman 1970-1973 periyodunda Salvador Allende’nin Kültür Danışmanı olarak misyon yapmış. Referandum sonuçlarını Guardian’da   kıymetlendiriyor (5  Eylül 2022):

“İtiraf ediyorum ki matemdeyim: Ülkem Şili’de seçmenlerin %62’si, yeni ve ilerici bir Magna Carta’yı reddetti. 1980’de diktatör Pinochet’nin getirdiği, vazgeçilmez ıslahatları engelleyen bir mecnun gömleği de olan düzmece anayasa şimdilik korunmaktadır.”

Ariel Dorfman, yeni anayasanın “üç yıl evvelki halk ayaklanması” sayesinde hazırlandığını hatırlatıyor. O kalkışmanın ana talepleri, yani “kuşaklar boyunca Şili halkının uğraş ettiği, herkes için sıhhat, eğitim, emeklilik, suya ulaşım hakları; yeraltı kaynakları üzerinde hükümranlık, çocukların, hayvanların gözetilmesi” yeni anayasa taslağında yer almıştı.

Dorfman, reddedilen anayasa taslağının, üç yıl evvel gündemde olmayan, ilerici öğeler, yenilikler de içerdiğini vurguluyor: “Dünya tarihinin en çevre-dostu kurucu kontratı oluşturulmuştu.  Doğaya kişilik [hakları] tanınıyor; dereler, hava ve ormanlar korunuyordu. Demokrasi genişletiliyor; cinsiyet eşitliği, halk iştiraki sağlanıyordu. Asırlarca reddedilen özgün [“azınlık”] halkların varlıkları tanınıyordu.”   

Romancı Dorfman, kimlik ve kültür alanlarındaki bu ilerici öğeleri tümüyle onaylamaktadır; lakin “ölçü kaçırıldı mı?” diye de sorgulamaktadır:

“388 husus ile dünyanın en uzun [anayasal] evrakı oluşturulmuştu. Buzullara tanınan yasal statüyü, kültürel açıdan uygun yiyeceklerin korunmasını abartılı bulanlar var.” 

“Sayısız Şilili, Avrupalı mirasından, kimliğinden gurur duyar. Bizlere ilkokulda, ülkemizde Hintli [“kızılderili”] kalmadığı, hepsinin asimile olduğu öğretilmişti.  Ülkelerinin bütünlüğünden onur duyan yurttaşlarımın pek birçok, anayasa taslağındaki çok-ulusluluktan, özgün [“yerli”] haklara özerklikten huzursuz oldu.” 

İkilem Şili’ye has değil

“Yoksulların Pinochet Anayasası’nı sineye çekmesi” ile ortaya çıkan ikilemin Şili’ye mahsus olmadığını düşünüyorum. Bu görüşümü, David Adler’in iletisini yollayan arkadaşıma, güzel bildiği iki ülkeyi örnek gösteren şu iletiyle açıkladım:

“Kültür savaşları, sınıf çabasına baskın çıkıyor: Kırk yıllık neoliberalizm halk sınıflarında tutucu pahaları beslediği için, bu kıymetleri sahiplenen Trump ve Johnson seçim kazanıyorlar. Göçmenlere karşı Meksika hududuna duvar çekiyor; Brexit’ten çıkıyorlar. Bu ortada büyük sermaye/büyük medya, Trump’ı yenme mümkünlüğü yüksek olan Sanders’ı lider adaylığından eliyor; Corbyn’i de Yahudi-karşıtlığı suçlamasıyla Emekçi Partisi liderliğinden uzaklaştırıyor.”

Türkiye’den de örnekler verebilirdim. Kırk küsur yıl öncesinde neoliberal dönüşümü Türkiye’ye yerleştiren 12 Eylül rejiminin din derslerini mecburî kılması… Bugünkü iktidarın da cemaat-tarikat kümeleriyle birlikte “İslâmî pahaları koruma” ismine ağır bir ideolojik, idarî, yasal atak başlatması…

Gericilik geçmişte ve bugün, hükümran sınıfların öncülüğü yahut farklı katmanlarının açık, örtülü dayanakları, en azından şuurlu suskunlukları ile sürdürülmüştür; sürdürülmektedir. Kültürel alanda gerici kıymetlerin egemenliği, sermayenin gaddar tahakkümünü payidar kılmak için gereklidir.

soL

Tags: AnayasaHalkSeçmenŞiliSol
Previous Post

Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Mardin’deki kazada hayatını kaybeden Ekinci’nin ailesine taziye telefonu

Next Post

KIM KARDASHIAN’IN PODCAST SERİSİ BAŞLIYOR

admin

admin

Related News

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Bin Selman: Gazze’deki askeri operasyonlar durdurulmalı

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Bin Selman: Gazze’deki askeri operasyonlar durdurulmalı

by admin
22 Ekim 2023
0

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, İsrail'in abluka altındaki Gazze Şeridi'ne yönelik akınlarının durdurulması gerektiğini söyledi.

Kanada, Hindistan’daki 41 diplomatını geri çekti

Kanada, Hindistan’daki 41 diplomatını geri çekti

by admin
21 Ekim 2023
0

Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly, Hindistan’ın diplomatik dokunulmazlıklarını kaldıracağını söylemesinin akabinde 41 diplomatını geri çektiğini açıkladı.

Irak ve Suriye’de ABD üslerine atak

Irak ve Suriye’de ABD üslerine atak

by admin
21 Ekim 2023
0

Irak ve Suriye’de ABD askerlerinin bulunduğu askeri üslere yönelik hücumlar devam ediyor. Irak’ın Anbar kenti yakınlarında yer alan ve ABD...

ABD’de bir cenazeevinde bulunan çürümüş ceset sayısı 189’a yükseldi

ABD’de bir cenazeevinde bulunan çürümüş ceset sayısı 189’a yükseldi

by admin
20 Ekim 2023
0

ABD'nin Colorado eyaletinde şikayet üzerine bir cenazeevinde arama yapıldı. Yapılan aramada bulunan çürümüş ceset sayısı 189'a çıktı.

Next Post

KIM KARDASHIAN'IN PODCAST SERİSİ BAŞLIYOR

Bolu'da nilüfer çiçeği koparana 109 bin lira ceza

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Trending News

ÉNNUSH İLE SEZONA İDDİALI GİRİŞ

14 Ocak 2023

TCMB’den kafa karıştıran yeni kısıtlayıcı önlemler: Fatura karşılığı kredi kullanımı

1 Ekim 2022
Vergisiz telefon satışı ne vakit başlayacak? Öğrencilere cep telefonu ve bilgisayar satışında vergi indiriminde son durum

Vergisiz telefon satışı ne vakit başlayacak? Öğrencilere cep telefonu ve bilgisayar satışında vergi indiriminde son durum

11 Ekim 2023
  • Ana Sayfa
  • Spor
  • Politika
  • Sağlık
  • Teknoloji
  • Bilim
  • Ekonomi
  • Gündem

Ankara escort Link Satış Anadolu Yakası Escort ümraniye escort Kartal Escort Kurtköy Escort Pendik Escort Ataşehir escort ümraniye escort Bostancı Escort Kadıköy escort Bostancı escort Ataşehir escort Kadıköy escort Bostancı escort Anadolu yakası escort gaziantep escort gaziantep escort hurilerim.com ttmedya.com.tr Escort escort girisbahis.com bahisu.com Ankara escort Ankara escort Sincan escort Ankara rus escort Ankara escort Ankara escort Etlik escort Eryaman escort Çankaya escort Ankara escort escort ParaBol.Net travestileri Escort travestileri Escort Escort istanbul escort etlikkadin.com keciorenkadin.com kizilaykadin.com cankayakadin.com eryamankadin.com sincankadin.com etimesgutkadin.com güvenilir casino siteleri Çankaya escort Kızılay escort Keçiören escort Etlik escort Otele gelen escort Rus escort Eryaman escort Sincan escort Şirinevler Kadın Şişli Kadın Avcılar Kadın Halkalı Kadın Beylikdüzü Kadin Bahçeşehir Kadın Ataköy Kadın Beşiktaş Kadın Mecidiyeköy Kadın Bakırköy Kadın Etiler Kadın Esenyurt Kadın Taksim Kadın Bostancı escort Kadıköy escort Kartal escort Maltepe escort Maltepe escort Kartal escort Pendik escort ümraniye escort Kadıköy escort Bostancı escort Ataşehir escort Pendik escort Ataşehir escort Maltepe escort Pendik escort Beylikdüzü Escort Bayan Maltepe kadın Kartal kadın Ataşehir kadın Kadıköy kadın Bostancı kadın Anadolu Yakası kadın Kurtköy kadin Ümraniye kadin Pendik kadin Bahçeşehir Escort Side kadın Antalya kadın Manavgat kadın Sakarya Kadın Alanya kadın güvenilir casino siteleri Belek escort İstanbul Escort

No Result
View All Result
  • Ana Sayfa
  • Spor
  • Politika
  • Sağlık
  • Teknoloji
  • Bilim
  • Ekonomi
  • Gündem

Ankara escortAnkara escort bayanAnkara escort