Dünya Gazetesi nden Şebnem Turhan Borsa İstanbul da yaşanan kiminin operasyon ismi verdiği vadeli süreçler Anadolu Yakası Escort krizinin ana sınırlarını haberinde anlatıyor Biz de kısaltarak sizlerle paylaşıyoruz
1 Neler oldu da kriz yaratıldı
İlk evvel temmuz ortasında borsaya bir yabancı talebi olduğuna yönelik açıklamalar yapıldı ve bu Pendik Escort yabancının da bilhassa bankacılık paylarına park ettiği belirtildi TCMB dataları bu yabancı talebinin epeyce cılız 750 milyon dolar seviyesinde olduğunu gösterse de piyasada fitili birinci bu duyum ve açıklamalar ateşledi Kartal Escort Akabinde bankacılık payları süratli bir ralliye girdi Birtakım aracı kurumların ve kimi yatırımcıların bilhassa bankacılık paylarındaki yüksek hacimli süreçleriyle borsa bir anda üste gerçek süratle hareketlendi O devirde analistler bir Tuzla Escort türlü neden artık bankacılık paylarının bu kadar süratli yükseldiğine ve tavan tavan gittiğine mantıklı bir açıklama getiremedi Bu süreçlerde ise birtakım yatırımcı ve Türk aracı kurumların büyük montanlı buyruklarının olduğu ve kaldıraçlı süreçler için VİOP un kullanıldığı ortaya çıktı Sürü psikolojisiyle bankacılık süreçlerine kaldıraçlı buyruklarla alım atağı başlattı Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati 11 Eylül Pazar günü yaptığı açıklamada Borsamızdaki yükselişin temelinde ekonomimizin artan üretimi ve istihdam kapasitesi yatıyor dedi Fed in temmuz enflasyon verisi ile Akbank ın vakfının yalnızca 8 milyon lotluk satış yaptığı 13 Eylül günü işler bilakis döndü
2 Hangi paylar bu periyotta öne çıktı
5 Temmuz 13 Eylül tarihleri ortasında yaklaşık yüzde 170 oranında harikulâde yükseliş kaydeden bankacılık endeksi 12 Eylül deki doruktan bu yana yüzde 35 in üzerinde BİST100 endeksi ise yüzde 12 düşüş yaşadı Yükseliş periyodunda de iki kamu bankası başı çekiyordu Düşüşte ise Vakıfbank Halkbank TSKB ve Şekerbank payları öne çıktı
3 Neden tüm endeksler sert formda geriledi
Kafalardaki bir soru da yüksek hacimli kaldıraçlı süreçlerin 13 Eylül ile başlayan düşüşle ne kadar teminat tamamlama davetine maruz kaldığı ve bunun neden yalnızca bankacılık paylarını değil tüm borsayı altı üst ettiği Takasbank datalarına bakıldığında teminat tamamlama davetlerinin her geçen gün arttığı görülüyor 9 Eylül de 868 8 milyon liralık bir teminat kapama daveti yapılırken 15 Eylül ile birlikte 1 8 milyar liraya kadar yükseldi 16 Eylül de 1 5 milyar liralık 19 Eylül de ise 1 4 milyar liralık teminat tamamlama daveti oldu S on üç süreç gününde neredeyse 5 milyar liralık teminat tamamlama daveti geldi Yatırımcılar günlerdir banka paylarında satışlarla likidite yaratarak teminat tamamlamaya çalışırken tamamlanamayan teminatlar aracı kurumların üzerinde de baskı oluşturdu Bu da yalnızca bankacılık paylarının değil satılmak zorunda kalan öbür pay senetlerinin de fiyatlarının gerilemesine ve BİST100 de de düşüş yaşanmasına yol açtı
4 SPK toplantısında ne konuşuldu
Tüm bu hareketler küçük yatırımcılar başta olmak üzere epeyce büyük bir zararın yaşanmasına yol açtı ve bu noktada SPK evvelki gün evvel bir kısa yazılı açıklama yaparak akabinde da sıkıntı durumda oldukları belirtilen aracı kurumlarla bir ortaya gelerek deva aramaya başladı Saatlerce süren hatta teknik grupların başka bir toplantı yaptıkları görüşmelerden ise somut bir sonuç çıkmadı Aslında mevzuya yakın kaynakların verdiği bilgiye nazaran piyasanın sağlıklı işlemesine tehdit oluşturan ve sistemik risk haline gelen bu durumun evvelki akşamki toplantıda çözülmesi hedefleniyordu Toplantıda piyasa uzmanlarından edinilen bilgiye bilhassa hayli zor durumda olan 4 aracı kurumun ve piyasanın düze çıkarılabilmesi için Takasbank ın devreye girmesi yahut bankalara kendi paylarında geri alım yapmaları üzerinde duruldu aracı kurumlar nakdi uzlaşma teklif etti Yani vadeli kontratlarını vade bitmeden vermek ve zararın daha fazla artmasını beklemeden ellerindeki kontratlardan kurtulmak istediler
5 Yabancı ajansa gelen açıklamanın manası ne
SPK toplantısının akabinde kurumlar sessizliklerini korurken Bloomberg in haberine nazaran yetkili aracı kurumlara ait şu anda sistemik bir risk olmadığını lakin kimi işverenlerin ziyan edeceğini lisana getirerek tahta kapatmanın son tercih olduğunu ve likiditedeki gelişmelere bakılacağını söyledi
6 Takasbank neden teminat oranlarını değiştirdi
Takasbank dün yaptığı açıklamayla bugünden itibaren VİOP ta banka paylarında yeni teminat oranlarının devreye alındığı 21 09 2022 tarihinde gün içi birinci risk hesaplama süreçleri sonrasında devreye gireceği açıkladı Değişiklikle Akbank da 160 olan teminat 115 e Garanti de 290 dan 205 e Halkbank ta 130 dan 90 a İş GYO da 365 ten 200 e İş Bankası nda 120 den 85 e Şekerbank ta 50 den 40 a TSKB de 65 ten 45 e Vakıfbank ta 120 den 95 e Yapı Kredi de 85 ten 70 e indirildi Uzmanlar teminat ihtiyacını azaltıldığı için teminat davetlerinde bir ölçü rahatlama yaşanabileceğine işaret etti Bu adım atılmasının akabinde bankacılık paylarında üst taraflı hareket hızlandı ve endeks yüzde 3 primi aştı
7 Nakdi uzlaşma olmazsa ne olabilir
Nakdi uzlaşmaya otoritenin müsaade vermemesi durumunda vade sonunda kontratı teslim ederek hisseyi almak zorunda kalacaklarını vurgulayan uzman bu durumun ise Şekerbank Vakıfbank üzere halka açıklık oranı düşük olan bankalarda bir kurumun halka açık hisselerin hepsine sahip olması sonucunun doğacağını söyledi Bunun da bir anomali oluşturacağına dikkat çeken uzman tek mantıklı çıkar yolun nakdi uzlaşma üzere göründüğünü belirtti
8 Neden bankacılık kaldıraca uygun değil
Piyasa uzmanları soluksuz yükseliş vakitlerinde da bankacılık paylarında bu kadar iştahlı hareketleri manalandırmakta zorluk çekmiş ve yatırımcılara ikazlarda bulunmuştu Bankacılık bölümünün öteki bölümler üzere olmadığını vurgulayan uzmanlar bilançosu regülasyonu kredi büyümesi faizleri daima bilinen ve çok sürprize açık olmayan kesimin kaldıraçlı süreçler için de uygun olmadığını lisana getirdi
9 Dalgalı seyir nereye kadar devam edecek
Piyasa uzmanları dermanın yeniden piyasa sistemi içinde arandığını ve kamunun elinin hissedilmesinin ise piyasaya itimat verdiğini söz etti Fakat çabucak bugün yarın ortalık durulur yorumu yapmak mümkün değil Bilhassa dün de en çok düşenlerin tepesinde yer alan paylardaki seyir ve teminat tamamlama davetlerinin karşılanıp karşılanamayacağına nazaran oynaklığın devam edebileceğine dikkat çeken piyasa uzmanları her ne kadar borsadaki hareketler global gelişmelerden bağımsız olsa da Fed in bugünkü adımı sonrasında global piyasalardaki hareketin de oynaklığın dalga uzunluğunu artırabileceği görüşündeler
Haberin tamamı burada