SDR Nedir ?
SDR’in türkçe karşılığı özel çekme haklarıdır. Bretton Woods periyodunun (1944-1971) ortalarında, 1969 yılında, ülkelerin döviz gereksinimlerini karşılamaya yönelik olarak IMF tarafından yaratılan rezerv varlıktır. Dikkat ettiyseniz para demiyorum zira para niteliği taşımıyor. IMF de resmi sayfasında “reserve asset” terimini kullanıyor.
1-IMF, SDR’yi NASIL YARATIR?
Her ülke IMF’de kelam sahibi olmak, finansman muhtaçlığını karşılamak ve SDR imkanlarından yararlanmak adına IMF’e para yatırır.
1-1.IMF KOTASI NEDİR?
SDR Nedir
İşte bu yatırılan paralar SDR cinsinden söz edilerek ülkelerin KOTA’ları olarak isimlendirilir. Şu soru akla gelebilir her ülkenin KOTASI nasıl belirlenir ?
1-2.IMF KOTA FORMÜLÜ NEDİR?
Kota belirleme formülü şu haldedir.
(0.50 * GDP + 0.30 * Openness + 0.15 * Variability + 0.05 * Reserves)compression factor
Daha fazla detay için IMF sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
1-3. ÜLKELERİN IMF KOTALARI NE KADARDIR ? (2022)
Ülkelerin IMF deki kotaları şu listede excel belgesinde sunulmuştur.
Merak edenler için
ABD 82.994 MİLYON SDR ile toplam kotanın %17.3’üne
Japonya 30.820 MİLYON SDR ile toplam kotanın %6.4’üne
Çin 30.480 MİLYON SDR ile toplam kotanın %6.3’üne
Türkiye 4.658 MİLYON SDR ile toplam kotanın %0.9 üne sahiptir.
1-4. SDR NASIL YARATILIR?
IMF evvel yaratacağı SDR’ye karar verir. Sonrasında her ülkenin kotası ölçüsünde SDR dağıtımını yapar.
Aşağıda IMF tarafından hazırlanan görüntü sunulmuştur.
1.5. IMF KAÇ SEFER SDR DAĞITMIŞTIR?
IMF, 5 sefer SDR dağıtmıştır.
SDR Nedir
1.6. IMF TOPLAM NE KADAR SDR DAĞITMIŞTIR?
660.7 MİLYAR SDR YARATILMIŞTIR. ( 935.7 MİLYAR DOLAR)
1.7. SON SDR DAĞITIMINDA TÜRKİYE NE KADAR ALMIŞTIR?
Öncelikle türkiyenin kotadaki hissesi %0.9 dur. Son SDR dağıtımı Ağustos 2021 ‘de 650 milyar dolardır.
650 * %0.9= 6.4 milyar dolar SDR almıştır.
1.8 IMF ÜYESİ ÜLKELER BU SDR’yi NASIL KULLANMAKTADIR?
IMF üyesi ülkeler ikili bağlantılarında ya finansal gereksinimlerinden yada öteki maksatlarla SDR kullanmaktadırlar. SDR genel olarak dolar elde etmek için kullanılan bir sistem üzere görünse de ülkeler SDR sayesinde ikili bağda bulundukları merkez bankasının dövizine ulaşabilmektedirler. Yapılan mutabakat çerçevesinde SDR geri alınıp başka ülkenin dövizi faiziyle birlikte ödenmektedir.
1.9 SDR ÜLKE BİLANÇOLARINA NASIL GEÇMEKTEDİR?
SDR Nedir
Ülke merkez bankası varlıklarına “SDR Varlığı” olarak, yükümlülüklere ise “SDR allocations(kredileri)” olarak geçmektedir. Türkiyenin SDR verip Rusya’dan RUBLE alması durumunda, TCMB varlıklarda SDR azalıp RUBLE artacaktır.
1.10 SDR’in KIYMETİ NEDİR ve NASIL HESAPLANIR?
Daha evvel paraanaliz sitesi için yazmıştım.
Eksik varsa twitter üzerinde tartışalım.
Doç. Dr . VeriDelisi
