Firmaların içinde bulunduğu finansman darboğazı, piyasada tahsilat krizinin fitilini ateşledi. Ödemesini vadesinde gerçekleştiremeyen ve çeklerini erteletenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Gerçek kesim temsilcileri, yılsonuna gerçek piyasadaki nakit kıtlığının daha da artacağını, son çeyreğin çok daha sıkıntı geçeceğini belirtiyor.
Dünya Gazetesi’nden Merve Yiğitcan’ın haberine göre gerçek kesimi en çok korkutan ise tahsilat krizinin büyüyerek iflasların başlaması… İktisat idaresinden piyasanın gereksinimlerine yönelik güçlü bir KGF paketi bekleyen iş dünyası, yeni gelecek paket için açıklanan 50 milyar TL’lik büyüklüğün çok az olduğunu, piyasanın 250-300 milyar TL’lik bir KGF dayanağı beklediğini belirtti.
Reel bölümde kangrene dönüşen finansmana erişim meselesinde ikinci evreye geçildi. Tahsilatların piyasayı kilitlemeye başladığını söyleyen kesim temsilcileri, bu durumun devam etmesi halinde üçüncü evre olan iflasların başlamasından telaşlı.
Ticari kredilere erişimin düşmesi nedeniyle piyasa borçlarını da çeviremez olan pek çok şirketin tasfiyeye gitme, tabela değiştirme, ya da konkordato seçeneklerini kullanmaya başladığı öğrenildi.
Kapanan sermaye şirketi sayısında yılın sekiz ayında geçen yıla oranla yüzde 70 oranında yaşanan artış da piyasadaki gidişata ait değerli bir sinyal niteliği taşıyor. Bilhassa piyasada yaşanan nakit probleminin, kredi kapatma devrinin yaklaşmasıyla daha da artması bekleniyor. İşletmeler darboğazdan çıkış ismine güçlü bir KGF paketinin ivedilikle devreye girmesi gerektiğini belirtiyor.
Eroğlu: 15-20 yıldır hiç bu kadar artmamıştı
Pandemide artan hammadde ve lojistik maliyetlerinin piyasada fitilini ateşlediği finansman erişim sorunu, bilhassa 2021’in sonlarında yaşanan döviz krizi ile bir arada giderek derinleşmiş, ticari kredi büyümesinin giderek cılızlaşmasıyla artık birçok işletme için idaresi imkansız hale dönüşmüş durumda. Şu sıralar pek çok alacaklı borcunu tahsil etmekte büyük zorluklar yaşıyor. Bu noktada gerçek bölüm temsilcilerinin değerlendirmelerine başvurarak piyasanın son fotoğrafını çekmeye çalıştık. Hususla ilgili en önemli ihtar TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu’ndan geldi.
Sanayicilerin en büyük sorununun finansmana erişim olduğunu, fakat şimdilerde piyasada ödeme zahmetlerinin baş gösterdiğini lisana getiren Eroğlu, “PAGEV’de geçtiğimiz günlerde hammadde tüccarları ile bir toplantı yaptık. Daima finansmana erişimde ıstırap olduğunu söylüyorduk. Lakin artık o tüccarların söylediği, son 15-20 yıldır birinci sefer bu devirde ödeme çeklerini erteletenlerde, ödemesini vadesinde gerçekleştiremeyenlerde önemli artışlar var. Bu çok önemli bir alarm” dedi.
“Vade kısıtlaması şart”
Finansman erişim meselesinde ikinci evreye geçilerek tahsilat meselelerinin artmaya başladığını kaydeden Eroğlu, üçüncü etabın ise iflaslar olacağını, sürecin çok tehlikeli bir yere yanlışsız gittiğine dikkat çekti. Bu sürecin daha berbata gitmesini engelleyen faktörün hammadde ve lojistik fiyatlarının düşmesi olduğunu vurgulayan Eroğlu, fakat bilhassa güç maliyetlerindeki artışın bu avantajın da kaybedilmesine yol açabileceği ikazında bulundu. Eroğlu, “Firmalara tek çıkış yolu ön ödemeli ya da peşin ödemeli ihracatla finansman yaratmak kalıyor. Başka bir tahlil önerisi de başta perakende zincirleri olmak üzere büyük ölçekli firmaların, KOBİ’lere ödemeleri vade kısıtlı getirmektir. Örneğin büyük perakendecilere, KOBİ’lere azamî 60 gün içinde ödeme yapma hududu getirilebilir” dedi.
Son çeyrek daha da şiddetli geçecek
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, birçok firmanın hammaddeden çalışana kadar masraflarını kredi kullanıp çevirdiğini, fakat şimdilerde kredilerin kesilmesiyle herkesin açığa düştüğünü anlattı. Finansman probleminin zincirleme bir tesir yarattığına değinen Önel, “Hammaddeciler tekrar peşine döndü, birçok kesimde, kimse vadeli vermek istemiyor. Bu periyotta konkordato alanlar, müracaat hazırlığı yapanlar, faaliyet durduranlar, hatta rakibiyle üretim yapanlar bile var” dedi. Şu an nakitte önemli yavaşlamanın kelam konusu olduğunu vurgulayan Önel, son çeyreğin daha da güçlü geçeceğini, bilhassa yılsonunda yapılması gereken kredi kapatmaların bu durumu daha da güçleştireceğini lisana getirdi. KGF’nin bu noktada piyasayı rahatlatabileceğine dikkat çeken Önel, “Son KGF paketinin 50 milyar TL olacağı açıklandı, bu çok düşük kaldı. Bir evvelki KGF 60 milyar TL idi ve birçok şirket kullanamamıştı, beklentimiz en 150 milyar TL’ye çıkarılması” dedi.
8 ayda kapanan şirket sayısı 14 bine dayandı
İşletmelerin içinde bulunduğu mali dertlerin en kritik sonuçları, kapanan şirket istatistiklerinde görülebiliyor. TOBB tarafından en son açıklanan Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri’ne nazaran, 8 ayda kurulan sermaye şirketi sayısı 87 bin 755 iken kapanan şirket sayısı 13 bin 798 adet olarak gerçekleşti. 2022’nin 8 ayında, 2021’in 8 ayına nazaran kapanan şirket sayısında yüzde 70,2; kapanan kooperatif sayısında yüzde 39, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında ise yüzde 6,1 artış yaşandı.
Firmaların finansmana erişimde aksayan en kıymetli bacak hiç elbet ticari krediler. Türkiye’de ortalama bir işletmenin ticari faaliyetlerinin büyük kısmını ticari kredilerle döndürdüğü herkesçe bilinen bir gerçek. Bundan hareketle ticari kredi büyümesinin enflasyonun altında seyretmesi yaşanan tıkanıklığı en âlâ tanım eden datalardan. TÜİK’in son açıkladığı enflasyon verisine nazaran, TÜFE Eylül 2022’de bir evvelki yılın aralık ayına nazaran yüzde 52,40; bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 83,45 ve on iki aylık ortalamalara nazaran yüzde 59,91 olarak gerçekleşti. Birebir vakitte siyaset faizinin yüzde 12’ye kadar inmesine karşın, ticari kredilerdeki büyüme oranı eylülde yıllık bazda yüzde 19,4 olarak gerçekleşti.
Fayat: 250-300 milyar TL’lik KGF gelirse işler lakin yüzdürülebilir
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölümü Meclis Lideri Onur Fayat da, piyasadaki zahmetin çok büyük olduğunu lisana getiren iş insanlarından. Piyasanın çok fazla sıkışmış durumda olduğunu belirten Fayat, uygulanan siyasetlerinin sonuçlarının olması gerekenin tam aksisi tarafında gerçekleştiğini lisana getirdi. Fayat, “Normalde faiz düştükçe piyasanın rahatlaması ve mali genişlemenin olması gerekirken, bizde niyeyse tam aykırısı oluyor. Her faiz indiriminde daha da sıkılaşma oluyor, kredi bulmak daha da zorlaşıyor. Bankacılık sistemine getirilen yeni şartlar da bunu artırıyor. Yalnızca özel değil kamu bankalarından da kredi almak zorlaşıyor, onlar da getirilen faiz sonunu aşmak için farklı masraflar getirerek faizi bu biçimde üst çekiyor” dedi. Bu sıkışıklığın aşılması için güçlü bir KGF paketinin gerektiğini kaydeden Fayat, “50 milyar TL’lik KGF paketi tahminen de yalnızca hazır giysi kesiminin muhtaçlığı olan bir büyüklük. Hemen 250 – 300 milyar TL’lik bir paketin devreye girmesi gerekiyor. Fakat bu halde gerçek dal işlerini yüzdürebilir” diye konuştu.
KONKORDATO KOMİSERİ DR. TÜRKAY ÖZDEMİR: Konkordato maliyetli, fesih ve tasfiyelerde artış daha fazla
Konkordato komiserliği ve konkordato avukatlığı yapan İstanbul Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Dr. Türkay Özdemir, finansman sorunu yaşayan şirketlerin son durumunu ve başvurdukları yolları anlattı. 2018’de şirketleri konkordatoya koşturan nedenin döviz krizi olduğunu hatırlatan Özdemir, lakin 2021’in sonunda patlak veren döviz krizine karşın konkordatolarda artış olmadığını, tersine bir düşüş gözlemlendiğini kaydetti. Konkordato sürecinin çok maliyetli olduğunu belirten Özdemir, “Ortalama bir işletmede konkordato projesinin hazırlanması 500 bin TL’den az değil, üzerine avukatlığı, vekilliği, komiser fiyatları, harçları derken bir konkordato sürecinin yönetilmesi ortalama 3 milyon TL’yi buluyor. Benim gözlemimle söylüyorum, konkordato ile kurtulanların oranı yüzde 50’dir” dedi.
Peki konkordato maliyeti yüksek gelen işletmeler ne yapıyor? Özdemir, bu mevzuyu şu halde açıkladı: “Bu haldeki firmaların büyük kısmı ‘En uygunu bir yeni tabela asayım’ diyor, o şirketi kurtarmaktansa bir yakını üzerine yeni bir şirket kurup devam etmeyi tercih ediyor. Firmalar, mümkün mertebe finansal tekrar yapılandırmayla bankalardaki problemlerini çözebiliyorsa çözüyor, çözemiyorsa şirketten vazgeçmeyi, yeni alternatif şirket kurmayı tercih ediyorlar. Bu devirde şirket kapanışlarında, fesih ve tasfiye süreçlerinde daha fazla artış olacaktır. Ki olmaya da başladı. Ben oralarda da kayyumluk yapıyorum. Tasfiye memuru görevlendirilmesi ya da temsil kayyumunda artışlar var.”
FOYDER LİDERİ HASAN TENGİZ: Konkordatodan düzgün çıkan şirket kara listeden kaçamıyor
Finansal ve Operasyonel Yapılandırma Profesyonelleri Derneği (FOYDER) Lideri Hasan Tengiz, DÜNYA’ya finansal olarak güç durumda olan firmaların önündeki seçenekleri anlattı. “Şu anda piyasada bir sıkışıklık olduğu herkesin malumu” diyen Tengiz, “Kredi hacminde bir büyüme var lakin enflasyonun altında kaldığı için şirketlerin gereksinimlerini kaldırmaktan uzak kalıyor. Şirketlerin ağır formda yine yapılandırma arayışı içinde olduğunu biliyoruz” dedi. Bugün zorlanan işletmelerin başvurduğu 3 usulü paylaşan Tengiz, şöyle devam etti: “Yöntemlerden biri tek tek bütün finansal kurumlara içinde bulunduğu durumu anlatıp yapılandırma istemek… Bunda vakit zaman olumlu sonuç alındığı oluyor, ancak genelde uygulamada çok fazla çalışmıyor bu metot. Öbür sistem ise zordaki firma gidip finansal tekrar yapılandırma için başvuracak, bir başkan banka bulacak kendine. Bunun da olumlu örneklerini gördük. Lakin bu durumda bankaların çok istekli davrandıklarını söylemek sıkıntı. Başka yol ise konkordato… Fakat konkordato çok uzun bir süreç, yaklaşık 23-24 ay sürüyor ve hayli masraflı. Bir de bu yola giden bir şirket süreçten düzgün çıksa da bazen açık, bazen kapalı kara listeye alınmaktan kaçamıyor. Biz burada AB direktifleri paralelinde birçok AB ülkesinin maddelerini çıkardığı ve uygulamaya başladığı önleyici tekrar yapılandırma süreçlerini kıymetli buluyoruz. Doğal 3-5 ayda bunun kamu tarafında uygulanması sıkıntı fakat bir taraftan artık uygulanması gerektiğini düşünüyoruz. Tahminen de başlamak için o periyot bu periyottur.”
