Saray TCMB nin siyaset faizini 1 puan 14 13 indirdi İktisatçılar ve muhalefet ekonomik krizin Escort Küçükköy daha da ağırlaşacağını ileri sürdü
Ne var ki faiz kararı sonrasında Borsa İstanbul endeksleri sıçrayacaktır Pay senetleri de dünyadan bağımsız yükselmektedir
En azından tuhaf bir kriz kelam hususudur Adım adım Mecidiyeköy escort sorgulayalım Bu yanlış karar niye alındı Birinci sonuçları ne oldu Finansal rantların paylaşımı mı Sahiden kazanan kaybeden kimlerdir Sonunda krizin niteliğine tahminen ışık tutulur
Faiz kararı niye alındı
18 Ağustos Merter escort bayan ta yayımlanan TCMB basın duyurusu faiz indiriminin münasebetini açıklıyor Öncü göstergeler iktisadi faaliyette bir ölçü ivme kaybına işaret etmektedir Sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması değer arz etmektedir Bu çerçevede Şura siyaset faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar vermiştir ”
Bu açıklamanın öncülünü Bakan Nebati 6 Haziran 2022 de yapmıştı Enflasyonu düşürmek için sert önlemler alabilirdik Üretimi büyümeyi tercih ettik Bu sistemden dar gelirliler hariç üretici firmalar ihracatçılar kâr ediyor Çarklar dönüyor ”
TCMB nin ve Maliye Bakanı nın 2022 de itiraf ettikleri siyaset yönelişi Haziran 2015 te başladı AKP bir genel seçimi birinci kere o tarihte kaybetti Erdoğan yenilgiyi kabul etmedi ne kıymetine olursa olsun iktidarı müdafaayı kararlaştırdı
Sonraki devirde bu hedefle izlenen devlet şiddetini siyasal yasal zorlamaları bir yana bırakalım İktisat alanında ise büyüme ivmesini korumak acil öncelik kazandı Sermaye hareketlerinin sakinleştiği bir ortama girilmişti büyümenin salt nakdî genişleme ile sürdürülebileceği el yordamıyla keşfedildi Temel prosedür şirketlere ölçüsüz ve ucuz kredi pompalaması olacaktır
Bu yöneliş neoliberal modelin uzun yıllar sadakatle izlenen finansal istikrar amacının enflasyon hedeflemesinin reddi manasına geldi
Sonraki altı yılda iç talep pompalaması enflasyonu ve cari süreç açıklarını tetikledi üç döviz krizine yol açtı Birinci ikisi siyaset faizleri bir mühlet yükseltilerek ve eritilen rezervlerle geçiştirildi Bugünlerde ise KKM üzere istisnaî tekniklerle ve tehlikeli döviz denetimleri ile vakit kazanılıyor
Bakan Nebati nin ve TCMB nin son açıklamaları Saray siyasetlerinin gayesine araçlarına ve dar gelirliler ile firmalar arasında yarattığı bölüşüm zıtlığına açıkça ışık tuttuğu için güzel olmuştur
İlk sonuçlar Borsa yükseliyor dış finansman sorunu ağırlaşıyor
Faiz kararının birinci sonuçlarını sonraki gün 19 Ağustos ta büyük bir özel bankanın yatırım bülteni özetledi Kısa metinden aktarıyorum
“Borsa İstanbul dünyadan bağımsız yükselişine devam ediyor Endeks sanayi ve holding paylarının öncülüğünde yükselerek ruhsal olarak kıymetli 3 000 direncini zorlanmadan geçti ”
“Sürpriz faiz indirimini kur ve eurobond piyasaları olumlu karşılamadı Dolar Türk lirasına karşı 0 8 bedel kazanarak 18 1 e yükseldi 10 yıllık euro tahvil 2 3 kayıp ile dünyadan negatif ayrışmaya devam ediyor ”
Euro tahvil fiyatlarındaki artışın bir diğer nicel yansıması da var Faiz kararını izleyen haftada Türkiye nin 5 yıllık dış kredilerinin risk katsayısı CDS 10 8 733 818 arttı Bu tespitler dış finansman meselelerinin ağırlaştığını gösteriyor
Banka şirket tersliği TCMB nin çözümü
İndirilen siyaset faizi tıpkı vakitte bankaların TCMB den borçlanma maliyetidir devlet tahvilleri alımında kullanılabilir Mevduat faizlerini de aşağı çekebilir Bankalar Eylül Aralık 2021 devrinde faiz indirimlerinin yarattığı bu avantajı kredi faizlerini daha da yükselterek pekiştirdi Faiz indirimlerinin 14 ile son bulduğu Aralık 2021 de ticarî kredilerin ortalama faizi 24 5 ti Bakan Nebati nin sekiz aylık idaresi sonunda ticarî kredi faizleri 27 8 e çıkmış siyaset faizini aşan makas bankalar lehine 3 3 puan açılmıştır
TCMB bankalar ile şirketler ortasında şahsen yarattığı bu paylaşım tersliğini 18 Ağustos taki basın duyurusunda itiraf ediyor tahlil arıyor Son devirde besbelli halde açılan politika kredi faizi makasının daraltılması için politika araçlarını güçlendirmeye karar verilmiştir ”
TCMB iki gün sonra müdahale ediyor Kredi faizi oranları 29 38 i aştığı takdirde bankalar kredi toplamının 90 ı kadar zorunlu karşılık oranı örneğin devlet tahvili tutmak zorunda olacak Bir taşla iki kuş Hem kredi faizleri için belirlenen üst sınır sayesinde siyaset faizini aşan makas şirketler lehine daraltılıyor Hem de devlet tahvilleri için ek bir talep yaratılarak Hazine nin borçlanma maliyeti ucuzlatılıyor
Öte yandan yüzde 40 lara ulaşan kredi maliyetlerinden yüzleri kızarmadan yakınan şirketleri ihya eden dört nala açılan bir makas daha var Temmuz 2022 de 79 6 ya çıkan enflasyon temposu sayesinde
Ortada TCMB nin faiz indirim kararının yarattığı karların finansal rantın bankalar şirketler ortasında paylaşılmasıyla ilgili bir hengame vardır Bu ikili ortasında kaybeden yoktur Kaybeden gelirleri enflasyonu izleyemeyen işçilerdir
Artık paha paylaşımının nicel göstergeleri
Artık bedelin faizler ve kârlar ortasındaki paylaşımına ışık tutan bilgi İSO datalarından elde edilebiliyor Levent Ayan ve Mehmet T Doğan ın aktardıkları tabloları kullanıyorum Ekonomide ne oluyor Sol Haber 15 Ağustos
İSO bilgileri en büyük 500 ve ikinci en büyük 500 şirket için ayrıştırılmış 2013 2021 yıllarında net katma bedelin fiyatlar faiz ödemeleri ve kâr ortasında paylaşımı veriliyor Faiz kâr toplamının piyasa fiyatları ile artık kıymete tekabül ettiği kabul edilebilir
Bankalar şirketler ortasında üstte tartıştığım paylaşım arbedesi kredi faizleri arttıkça sertleşir 2020 2021 tarihleri tipiktir Ortalama ticarî faiz oranları Aralık 2020 2021 ortasında 5 7 puan 18 8 24 5 artmıştır
2021 de toplam artık pahanın hissesi en büyük şirketlerde 12 2 puan 55 6 67 8 artmıştır Aslan hissesi 9 4 puan kâra kalanı 2 8 puan faiz ödemelerine yani büyük ölçüde bankalara
Şirketler küçüldükçe artık pahanın boyutu ve paylaşımı değişiyor İkinci en büyük 500 şirkette toplam artık kıymetin hissesi 2021 de 5 2 puan 58 63 2 yükselmiştir lakin büyükler kadar değil Artık bedelin paylaşımında ise faiz yükü bankaların payı önde seyretmiş 4 6 puan 13 9 18 5 artmıştır Kâr hissesindeki artış ise 0 7 puan ile 44 1 44 7 sembolik kalmıştır
Ağustos 2022 de bankalarla şirketler ortasında patlak veren paylaşım arbedesinin erken izleri aktardığım 2020 2021 İSO datalarında de gözlenmektedir 2021 de TCMB nin siyaset faizi beş puan indirilmiş tüm sermaye blokuna intikal eden artık kıymeti artırmıştır Kredi faizleri ise yükselmiş sanayi sermayesinin orta ve alt katmanlarında kârları daha fazla baskı altına almıştır
TCMB nin son faiz kararı sonrasında sermaye etraflarındaki yakınmanın TÜSİAD dan değil TOBB ve İSO temsilcilerinde ağırlaşması manalıdır
Temel bölüşüm tersliği Sömürü oranı
Artık bedelin paylaşım arbedesi Türkiye halkının büyük çoğunluğunu ilgilendirmiyor Fiyatların net hasıladaki hissesinin azalması sömürü artık değer oranının arttığını gösterir Kapitalizmin temel bölüşüm zıtlığı budur
Farklı kaynaklar kullanılabilir Örneğin net yurt içi hasılada kârların ve artık pahanın tümünü içeren işletme fazlası nın son altı yılda 6 8 puan arttığını saptamıştık Sol Haber 10 Haziran
Yukarıda değindiğim 2020 2021 İSO bilgilerine bakalım En büyük 500 şirkette üretilen katma pahada fiyat hissesi 12 2 puan 44 4 32 2 erimiştir Sömürü oranında çarpıcı bir sıçrama 125 211 Bir yılda benzerine rastlanması çok güç bir bölüşüm şoku İşçi sınıfının kalabalık katmanları mutlak olarak yoksullaşmasaydı mümkün olamazdı Şirketler artan faiz yükünü enflasyon sayesinde ziyadesiyle fiyatlara yansıtmış sömürü oranı bu sayede yükselmiştir
Verileri teknikleri değiştirelim Ana eğilim değişmeyecektir Türkiye ağır bir bölüşüm şoku yaşamaktadır Saray ın yapıtı olan hilkat garibesi budur Bankalar şirketler en büyükler için coşkulu büyüyen bir iktisat ezici çoğunluk için ağır bir bunalım
soL
