Cuma gecesi, piyasa kapanışı akabinde, memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, standart takviminin dışında bir kararla Türkiye’nin kredi notunu B2’den B3’e indirdi. Bu düzey, temerrüt manasına gelen C sınıfının çabucak bir basamak üzerinde yer alıyor. Kurum, not görünümünü ise durağan olarak belirledi. Mevcut not düzeylerine nazaran, Türkiye yatırım yapılabilir düzeyin Moody’s nazaran 5 basamak, Fitch‘e nazaran 4 basamak ve S&P’ye nazaran 3 basamak aşağısında bulunuyor. Müsadenizle biraz vakitte geriye gerçek seyahat yapalım ve not verilmez alınır manşetimizin altını doldurmaya çalışalım.
2013 Mayıs ayında yatırım yapılabilir nota ulaşan Türkiye’de kabaca 9 yıl sonra neler olmuş?
TCMB‘nin toplam brüt döviz ve altın rezervleri 133,5 milyar dolardan 108,6 milyar dolara geriledi (swap hariç net rezervler (eksi) 60,2 milyar dolar seviyesinde). Net milletlerarası rezervler 54,5 milyar dolardan 11,8 milyar dolara geriledi. Yurtiçi yerleşiklerin gerçek ve hükmî şahısların DTH (döviz tevdiat hesapları) 46,9 milyar dolardan 84,9 milyar dolara yükseldi. Dolarizasyon yani aksi para ikamesi (yerel paradan kaçış) %33,9’dan %71,70 yükselerek rekor kırdı! Yabancı yatırımcı ise yıllar içinde büyük göç misali gerisine bakmadan gitmiş: Yabancı yatırımcının pay ve tahvil portföyü 152,3 milyar dolardan 17 milyar dolara gerilemiş. Ekonomik itimat endeksi 107,4’den 93,4’de ; tüketici inanç endeksi ise 95,5’den 68,5’e gerilemiş. Kelam konusu periyotta ise TÜFE enflasyon %6,51’den %79,60’ya ; ÜFE ise %2,17’den %144,61’e yükselmiş.
Moody’s’in Türkiye’nin kredi notunu tarihte birinci kez B3’e indiren raporunun ardında hangi gerçekler var?
Tükenen rezervler, cari açık, kükreyen enflasyon, ortodox olmayan para siyaseti, muvaffakiyet ihtimalinin zayıf siyasetler. Ne demişti Steve Jobs: Donanmaya katılmaktansa korsan olurum! Türkiye’nin cari süreçler fazlası verme mottosu ile yola çıktığı faiz indirimi, rekabetçi kur ve büyüme taraflı tercihine karşın rekor kıran dış ticaret açığı ve vaktin ruhu ile uyumsuz para siyaseti, enflasyonun 24 yılın doruğuna iterken, kredi notu da tarihin en düşük düzeyine indi.
Pekâlâ Türkiye hangi ülkeler ile birebir not düzeyine sahip oldu?
Angola, Bosna Hersek, Kırgızistan, Moğolistan, Nikaragua, Nijer, Tacikistan, Moldova ve Pakistan. Nitekim yazık!
Dönelim Moody’s öncesi geçen haftaya…
ABD’de beklentilere oranla daha düşük gelen enflasyon sayıları geçen hafta global mali piyasalara âdeta doping tesiri yapmıştı. Hafta boyunca optimist bir görünüm kaydeden global piyasalara paralel rekorlar kıran Borsa İstanbul 100 endeksi, Cuma günü %0,2 gerilerken, Bankacılık endeksinde düşüş ise %1,5 olarak gerçekleşti. Enflasyondan kaçan yerli yatırımcının rekorlar kırarak her gün kuzeye taşıdığı borsada kâr realizasyonu doğal ve sağlıklı olarak ele alıyoruz (yükselişin devamına çekince ile yaklaştığımızı değerli okurlarımız hatırlayacaktır).
Kur cephesinde ise kamunun süregelen takviyesi ile âdeta sabit kur rejimine geçilmiş üzere 17,95 düzeyinin etrafında yatay seyir geçen haftada da devam etti. TCMB’nin brüt döviz rezervlerinin Rusya kaynaklı fon akışı ile kabaca son 3 haftada 15 milyar dolar artmasına karşın, swap hariç net rezervlerde birebir ölçüde bir artış olmaması USDTRY kurunun mevcut yatay düzeylerini korumasında etkili oldu.
ABD’de haftanın son iş günü 3 ayın tepesinde sonuçlanan tüketici inancı ve birebir vakitte enflasyonun yavaşladığı emarelerinin akabinde FED’in Eylül ayında 75 baz puanlık faiz artırımı yapma mümkünlüğünün azalmasıyla S&P 500 ve Nasdaq endeksleri üst üste dördüncü haftayı da yükselişle tamamladı. S&P 500 endeksi, ABD tüketici fiyatlarının beklenenden daha yavaş artmasının tesiriyle Haziran ortasındaki taban düzeyinden %15 üstte bulunuyor. FED’in Eylül ayında düzenlenecek olağan toplantısında 75bp yerine 50bp’lik faiz artışı yapma mümkünlüğü da %58 düzeyinde fiyatlanıyor.
Hazır ABD’de borsalarından kelam etmişken, Çin’in en büyük 5 kamu şirketinin ABD borsalarından çıkma kararı gündemin birinci sıralarına yerleşti. ABD ile Çin ortasındaki diplomatik ve ekonomik tansiyon tırmanırken, ortalarında China Life Insurance, petrol devi Sinopec’in de bulunduğu Çinli beş kamu şirketi New York Borsası’ndan çıkacağını duyurdu.
2019 yılında halka arz edilen devlete ilişkin petrol devi Saudi Aramco’nun hafta sonu açıklanan ikinci çeyrek kârı analist beklentilerini aşarak (yüksek petrol fiyatları, satılan hacimler ve rafinaj marjları ile desteklenerek %90 oranında yükselen bir artışla) 48,4 milyar dolar oldu. Brent cinsi petrolün varil fiyatı geçen haftalarda ön plana çıkardığımız 94 dolar düzeylerinde taban yapması akabinde haftayı 97 dolar düzeylerinden karşılıyor. 94 dolar düzeyine azami dikkat etmekte yarar görüyoruz.
Brent cinsi ham petrol Ukrayna savaşı sonrası yükseldiği 139 dolar düzeyinden 98 dolar düzeylerine kadar gerilerken, Avrupa’da doğalgaz fiyatları kışın ‘acımasız’ geçeceğine işaret ediyor. Avrupa’nın toptan gaz fiyatı olan TTF’ye bağlı doğalgaz vadeli süreçleri, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde Mart ayında tüm vakitlerin en yüksek düzeyi olan megavat-saat başına 230 Euro’dan süreç gördü. Avrupa genelinde ısı rekorları kıran kurak yaz bir kenara, Rus Gazprom, türbinlerle ilgili meseleleri münasebet göstererek Kuzey Akım boru sınırından akışı azaltması, Avrupa’nın kıştan evvel depolama kapasitesinin %80’ini doldurma gayelerini de tehlikeye attı. Almanya’da güç ile ilgili otoriteler, Almanya’nın Rusya’ya bağımlılığını sona erdirmenin uzun vadeli maliyetinin “çok yüksek gaz fiyatı” olacağı konusunda uyardı. TTF geçen haftayı 205 eur/megavat-saat düzeyinden rekora yakın tamamladı. Avrupa’nın Ukrayna’daki savaşla çabası, Rus dışı güç kaynak arayışı ve yetersiz yağışların tesiri ile Avrupa’nın büyüme motoru Almanya kuvvetli bir takvimle uğraş ederken, EURUSD paritesi de 1,0240 düzeyine gerileyerek haftaya başladı.
İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE), İngiltere iktisadına yönelik beklentilerini açıkladığı para siyaseti karar metninde ekonomik görünüme yönelik çizdiği olumsuz tablonun birinci emaresini Cuma günü açıklanan ve Mart 2021’den beri birinci kez çeyreksel bazda daralma kaydeden büyüme datalarında görüldü: Haziran’da aylık bazda %-0,6 daralarak 2Ç22’de çeyreksel olarak %-0,1 küçüldü. Data sonrası GBPUSD paritesi, 1,21 düzeyinin tabanlarına kadar gevşedi. Düşük büyümeye karşın, yüksek enflasyonla çaba kapsamında BoE’nin Eylül ayından da 50bp faiz artırımına gitmesi, ardından ise 25 baz puanlık artışlarla ayağını gazdan kesmesine ihtimal tanıyoruz. Sterlin ve EUR’da riskleri mevcut ekosistemde aşağı istikametli görmeye devam ediyoruz. Kısa konumumuz olmasa da, alım tarafında şimdilik pek de bir heyecanımız bulunmuyor.
Altının ons fiyatı haftayı 1,800 dolar düzeyinde tamamlayarak 1,835 dolar düzeyinde olan maksadımıza bir adım daha yaklaşırken, gümüşün ons fiyatı ise kıymetli bir eşik olarak takip ettiğimiz 20,80 dolar düzeyinden haftayı kapattı. 20,80 düzeyinin üzerinde pak bir haftalık kapanış ile daha da üstte 22 dolar düzeyini takip edeceğiz. Gram altında ise, 1,023 TL teknik düzeyinin üzerinde en pak kapanış Cuma günü 1,038TL ile kaydedildi. Teknik mânâda sahne sırası 1,065TL’de görünüyor.
Bültenimizde bir süredir yer verdiğimiz Ethereum ise haftayı beklentimize paralel 1,824 dolar teknik düzeyinin üzerinde tamamlayarak 2,000 dolar düzeyinin kıyısında süreç görüyor. Ethereum’da uzun bir vakittir beklenen arge çalışmasının Eylül ayında gerçekleşmesine kesin gözüyle bakılıyor. Böylece blok zincirinin güç tüketiminde %99,95’lik bir azalma ve süratli süreçlere hazırlanıyor. Bitcoin ise ruhsal de olsa iki ay akabinde sonra birinci defa 25,000 dolar düzeyine yükselerek yatırımcısının yüzünü güldürdü. Radar menzilinde, Ethereum’da 2,400 ; Bitcoin’de ise 28,800 dolar düzeyi görülüyor.
ABD’de iktisadının yüksek enflasyonla başa çıksa bile önemli bir gerilemeden kaçınabileceğine yönelik inanışların ivme kazanması ile haftanın son iş gününü yükselişle tamamlayan ABD borsalarını takiben yeni gün ve hafta başlangıcında Asya piyasalarında karmaşık bir seyir hâkim. Gösterge endeks Tokyo borsası %1 üstte süreç görürken, Çin’de bu sabah açıklanan büyümeye yönelik dataların analist varsayımlarını yakalayamaması sonrasıda (yavaşlamada Pekin’in sıfır COVID siyaseti tesirli oluyor) Çin merkez bankası talebi canlandırmak için borç verme faiz oranlarında indirime gitti.
Mali piyasaların gündeminde bugün içeride bütçe istikrarı; dışarıda ise ABD NY FED imalat endeks takip edilebilir. Çarşamba günü FED toplantı tutanakları, Türkiye’de ise Perşembe günü TCMB faiz kararı data takviminde ön plana çıkıyor.
Hindistan’ın Warren Buffett lakaplı en tanınmış pay senedi yatırımcısı Rakesh Jhunjhunwala, Pazar günü hayatını kaybetti . Kendi kendini yetiştirmiş bir milyarder için “sahip olduğum tek kural, hiçbir kuralın olmamasıdır” kelamı de kendisi ile birlikte tarihe geçmiş oldu.
