Merkez Bankası’nın düşük siyaset faiziyle fonlanma imkanı, siyaset faizine nazaran yüksek kredi faizleri, kur muhafazalı TL mevduat eseri ile artan mevduat ve yüksek net karlılıklara karşın bankacılık kesiminin kredi mevduat oranı gerilemeye devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) aylık bilgilerine nazaran nisanda bankacılık bölümünde kredi mevduat oranı yüzde 95,25’e düştü. Geçen yıl tıpkı ayda bu oran yüzde 107,44 düzeyindeydi. Oranın gerilemesi bankaların mevduatı krediye dönüştürme konusunda isteksizliklerini gösterse de bankacılık dalı kaynakları bankaların bilhassa TÜFE’ye endeksli tahvil sahiplikleri sayesinde artan karlılıkların kredi verme muhtaçlığını azalttığına dikkat çekti.
BDDK datalarına nazaran kamu mevduat bankalarının kredi mevduat oranı geçen yıl nisanda yüzde 102,4 düzeyinde iken bu yıl nisanda yüzde 91,2’ye indi. 11.2 puanlık bir düşüş görüldü. Yerli mevduat bankalarında da geçen yıl nisanda yüzde 99,68 olan kredi mevduat oranı bu yıl nisanda yüzde 89,22’ye düştü. 10.46 puanlık bir düşüş yaşandı. Yabancı sahipli mevduat bankalarında da geçen yıl nisanda yüzde 102,31 olan kredi mevduat oranı bu yıl nisanda 10.96 puanlık düşüşle yüzde 91,35 olarak hesaplandı. Mevduat bankaları ortasında kredi mevduat rasyosu en fazla gerileyen kamu mevduat bankaları oldu.
En keskin değişim kasımda yaşandı
Yine BDDK bilgilerine nazaran bankaların kredi mevduat rasyosunda gerileme geçen yıl kasım ayı itibariyle daha sertleşti. Etkin rasyosunun devreden çıkmasıyla birlikte kredi mevduat oranında geçen yılın başından itibaren düşüş yaşanıyordu. Lakin hem enflasyon görünümünün bozulmasının sertleştiği hem de arka arda gelen faiz indirimleri sonrasında döviz kurlarının epey süratli yükselmeye başladığı kasım ayı itibariyle kredi mevduat rasyosu keskin düşüş yaşadı.
Sektör genelinde ekimde yüzde 100,31 olan kredi mevduat oranı kasımda yüzde 95,55’e inerken, kamu mevduat bankalarında ekimde yüzde 94,26 olan rasyo kasımda yüzde 89,70’e indi. Yerli özel mevduat bankalarında ekimde yüzde 94,80 olan rasyo kasımda yüzde 89,36’ya düştü, yabancı mevduat bankalarında da ekimde yüzde 96,45 olan rasyo kasımda yüzde 96,45’e indi. Akabinde bilhassa yerli mevduat bankalarında 80’li düzeyler gözlendi kamu mevduat bankaları her ne kadar bu yılın başında ivme kaydetse de son iki aydır kredi mevduat rasyosu onlarda da düşüş eğilimine girdi. Türkiye Bankalar Birliği Lideri Alpaslan Çakar da birliğin geçen haftaki genel şurasında yaptığı konuşmada üye bankalar ortasında mevduatın yüzde 92’sinin krediye gittiğini belirterek kredi mevduat oranının TL için yüzde 128, yabancı para için de yüzde 64 olduğunu belirtmişti.
Menkul değer toplamı yüzde 60 arttı
Bankacılık dalı kaynakları bu düşüşte en değerli tesirin bu yıla kesimin karında damga vuran enfl asyona endeksli tahviller olduğuna dikkat çekti. Bankacılık dalının nisanda net karı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 707,8 artarak 34,9 milyar TL oldu. Tahlillerde bankaların yurt içi fonlama maliyeti ile kredilerin faiz oranları ortasındaki farkın artması ve enfl asyona endeksli tahvillerin büyümesinin kesimin karını yükselttiği belirtildi. BDDK datalarına nazaran geçen yıl nisana nazaran bankaların menkul değerler toplamı yüzde 59,76 artarken geçen yıl sonuna nazaran 4 aylık artış da yüzde 18,5 oldu. Bu durum bankaların kredi verme muhtaçlığının da azalmasına neden oldu.
Bir başka neden ise bankacılık kaynaklarına nazaran maliyetlerin ve yüksek enfl asyonun hem şirketlerin hem de bireylerin ödeme gücünü olumsuz etkilemesi. Bankaların artık kredi verirken çok temkinli davrandığına dikkat çeken bankacılık kaynakları bunun da kredi mevduat rasyosundaki düşüşte rol oynadığına işaret etti.
Bankacılık kaynakları bu durumun bir mühlet daha devam etmesini ve kredi mevduat oranında düşüşün de sürmesini öngörüyor.
Bankaların TÜFE endeksliden sabit getiriliye yönlendirme adımı
Bankaların ellerinde bulundurdukları TÜFE endeksli tahvillerin artması yalnızca kredi mevduat rasyosunu etkilemiyor. Enflasyonun artacağı beklentisi ve buna nazaran getiri beklentisinin artması Hazine’nin de maliyetlerini yükseltiyor. İşte dün Merkez Bankası yeni bir adım atarak tahvillerde bankaların sabit getiriliye yönlendirmeyi hedefledi. Merkez Bankası (TCMB) TÜFE’ye endeksli değerlerin iskonto oranının yüzde 15’ten yüzde 30’a çıkarılacağını belirtti. Ağır ilgi gören TÜFE endeksli tahvillerin iskonto oranı iki kata çıkmış oldu. Düzenleme 24 Haziran’dan itibaren yürürlüğe girecek.
Bunun yanı sıra Merkez Bankası tüm swap süreçleri için uygulanan teminat blokajının en az yüzde 45’inin DİBS sepetinden oluşmasına karar verdi ki evvelki oranı yüzde 30 düzeyindeydi. Ayrıyeten bankalararası para piyasasında DİBS teminat bulundurma şartını yüzde 45 olarak belirlenmesine karar verildi. Hazine’nin yurtiçinde altın ve YP cinsi geçerli iskonto oranları uygulanarak yalnızca teminat olarak kabulü de kararda yer aldı. TCMB bankalara gönderdiği yazıda adımların “teminat havuzunda TL varlıkları destekleyici düzenlemeler kapsamında, APİ fonlamasında DİBS teminat kullanımını artırmak” için atıldığı belirtildi.
Dünya/Çebnem Turhan
