Para Üzerine Bir İnceleme Kısım 1
1930 tarihli Keynes in Para Üzerine Bir İnceleme isimli Escort Gebze yapıtının birinci üç kısmında Keynes parayı tanımlamakta ve paranın nasıl yaratıldığına ait görüşlerini aktarmaktadır Sizler için bu üç kısmın kısa bir özetini yapacağım
Kitabın türkçesini İş bankası yayınlarından bulabilirsiniz İngilizcesi Gebze Escort de libgen üzerinden ulaşılabilir durumdadır Ahmet Haşim Köse hoca kitabın editörlüğünü yapmış Oktar Türel hocamızında kitabın yayınlanma sürecinde yardımcı olduğunu görüyoruz
Kitabın sunuşunda Ahmet hocanın aşağıdaki notlarının kıymetli olduğunu düşünüyorum Gebze Escort Bayan
Kitabı türkçeye kazandıran Cihan Gerçek e biz de buradan teşekkür edelim
Para ve Hesap Parası
Keynes hesap parası kavramını tanımlayarak kitaba giriş yapıyor
Hesap parası borç ve fiyat mukavelelerinin ve genel satın alma gücünün tabir olunduğu temel para teorisi kavramıdır Bu kavramı biraz daha kolaylaştırırsak alım satıma mevzu olan tüm süreçleri bir bedel üzerinden söz etmek için hesap ünitesi olan parayı kullanıyoruz Bu borçlar ister bireyler ortası direkt irtibatla ister kâğıttan veya fırınlanmış tabletten dokümanlarda muhasebe süreci olarak kayda geçsin yalnızca hesap parası ile söz edilebilir s 3
Şimdi somut varlık olarak para geliyor Paranın kendisi yani teslimiyle borç mukavelelerinin ve fiyat mukavelelerinin ifa edildiği ve genel satın alma gücünün elde tutulduğu biçim karakterini hesap parası ile alakasından alır s 3
Keynes durumu daha net anlatmak için şu örneği verir
Hesap parası bir tarif ise para bu tanıma karşılık gelen içeriktir
Keynes bu iki temel tarifi yaptıktan sonra işin içine devleti sokar Devlet hem hesap parasının ne olacağına karar veren hem de paranın ne olacağına karar veren ünitedir Dahası mali kontratlara has bir hususiyet de sonuçta hesap parasıyla tabir edilen bir mukavelenin ifasında Devletin veya topluluğun yalnızca teslimi mecbur kılması değil bir de neyin teslim edileceğine karar vermesidir.(s:4) Hatta bu devlet bir adım daha gidip paranın kendisini değiştirme hakkına da sahiptir Keynes burada 4000 yıldır Chartalist geleneğin para teorisine hakim olduğunu söyler
Böylece beşerler hesap parasını benimser benimsemez takas çağını para çağı izlemiştir Çartalist ya da Devlet kökenli para çağına da Devletin hesap parasına karşılık gelecek şeyin ne olacağını açıklama hakkını yani kitabı yalnızca uygulamayı değil yazmayı da istemesiyle ulaşılır Bugün çağdaş paraların tümü tartışmasız çartalisttir s 4
Düz Para ve Banka Parası
Hesap ünitesi olan paranın orata çıkmasıyla borç mukavelelerinin ve paranın money proper tercüman düz para olarak adlandırmış ortaya çıktığını borç kontratlarının birbiriyle takası karşılıklı ödemelerde bir araç olarak kullanılması sonucunda da banka parasının doğduğunu tabir etmektedir Banka parası kolay olarak bir şahsa özel borç ikrarıdır hesap parası ile söz edilir; mukavelelerin sona erdirilmesinde düz paranın alternatifi olarak devredilmek suretiyle kullanılır.(s:5)
Görüldüğü üzere hesap ünitesi olan paranın somut süreçlerde 2 karşılığı bulunmaktadır Biri devlet parası düz para başkası ise banka parası özel borç sözleşmeleri dir
Temsili Para
Devletin kendisi de misal bir formda borç sözleşmesi niteliğindeki kağıtlara para kıymeti atfederse ortaya Temsili para Representative Money çıkar Banknotlar yada kağıt paralar bu niteliktedir
Paranın Biçimleri
Keynes üstte belirttiğimiz sıralamada Devlet parasının alabileceği iki biçimi tabir eder Lakin bu kısmın başlangıcında yeni bir ünite daha ekler Bunlar sırasıyla mal para commodity money ”, “itibari para fiat money ve idari para managed money dır Bunlardan son ikisi temsili para nın alt çeşitleri olarak nitelendirir
Mal para şu an cüzdanlarımızda taşıdığımız bozuk paraların atasıdır Bu paraların bedelli metal barındırdığını göz önününde bulundurmamız gerekmektedir Keynes bu tanımlamayı yaparken dipnot üzerinde aşağıdaki notu eklemiştir
Arzının kıtlığına ve üretim maliyetlerine bağlı olduğunu da belirtmiştir
İtibari para fiat money Devletçe yaratılıp tedavüle sokulan ve ufak kıymetler dışında artık çoklukla kâğıt olan temsili veya simgesel paradır yani gereç olarak zati pahası yazılı nakdî bedelinden başkadır s 7
İdari parayı ise bu iki paranın melezi olarak söz eder Açıkcası ben bu parayı tam anlayamadım Bunu açıklayan olursa veridelisi etiketleyebilir
Sonuçta aşağıdaki para ağacı ortaya çıkar
s 8
Bu ağaçtan elde ettiğimiz sonuç
Para Devlet Parası Banka Parası
Devlet parası Mal para İdari para İtibari para
Çeviren notu Tarihi süreçte banka parası banknotlara gerçek evrilmiştir İngiltere Merkez bankasının 1844 teki müdahalesiyle banknote basma yetkisi İngiltere Merkez Bankasına verilmiştir Banka parası ise çek sistemi mevduat üzerinden varlığını sürdürmüştür
Günümüzde Devlet parası bozuk paralar mal para değil ve banknotlardan oluşurken banka parası mevduatlardan oluşmaktadır
