Dünyada kuvvetli seyreden enflasyona karşı tabiplerin koordineli olarak reçetelendirdiği daha çok faiz artışı ve bunun da yarattığı ileriye dönük daha da fazla beklenti, global risk iştahı üzerinde son günlerde önemli mânâda baskı kurmaya başladı. Yatırımcılar, amiral gemi FED’in bugün başlayacak ve yarın sonuçlanacak olağan toplantısında siyaset faizini en az 75 baz puan artırarak %3,00-3,25 bandına getireceğine kesin gözüyle bakarken, vadeli süreçler, 1 tam puan artırıma ise %19 ihtimal tanıyor. Piyasaların gündeminde bu hafta FED birinci sırada yer alsa da, ortalarında Türkiye’nin de olduğu ondan fazla merkez bankasının para siyaseti toplantısı takip edilecek.
Bizim kanaatimiz, FED’in yarın faiz oranını 75 baz puan daha artıracağı tarafında. Vadeli kontratlar ayrıyeten faizlerin tepeyi %50 ihtimalle de olsa %5,00-%5,25 bandında göreceğini fiyatlıyor. Enflasyonla uğraş kapsamında faizlerin bu kadar süratli ve yüksek düzeye çıkarılması, ABD iktisadı açısından resesyon yahut daha da keskin bir ibareyle âdeta buz kesme manasına da gelebileceğini birinci sefer bültenimizde yüksek sesle söylem etmek istiyoruz.
Daha birkaç ay evvel, FED’in yeteri kadar agresif biçimde enflasyonla gayret etmediğinden şikayetçi olan yatırımcılar, hatta bir adım ileriye giderek 2021 yılında siyaset yanılgısı yapan FED’in kredibilitesini bile tartışılırken, gelinen noktada hayal bile edilemeyen süratte devam eden faiz artırım sürecinin bu sefer de faydadan çok ziyan getirebileceği konuşulmaya başlandı. Bilhassa, ABD’de Ağustos ayında enflasyonunun beklentiyi aşması sonrası çılgın bir sürat kazanan ileriye dönük faiz artırım beklentileri, atılan bu kadar adımın iktisat üzerindeki tesirlerinin ölçülmesine de imkan tanımıyor! FED’in bu sefer de çok aşırı davranarak yeniden yanılgıya düşmesi durumunda (hastanın çok doz antibiyotiğe maruz kalması misali) iktisadın gereğinden fazla soğumasına da sebebiyet verebileceğini düşünüyoruz.
Mesela, ABD’de tahvil eğrisinin hali, resesyon tasalarının her geçen gün daha da arttığını çok açık bir biçimde yansıtıyor. Piyasa ağzı ile bahse yaklaşırsak, kaptan Powell’ın uçağı yumuşak bir biçimde piste indiremeyeceği görüşü her geçen gün ivme kazanıyor. 2 ve 10 yıl vadeli devlet tahvil faizleri ortasındaki makas kısa vade lehine 1980 yılından bu yana en yüksek farkla açılırken, 2 yıl vadeli tahvilin getirisi ruhsal %4 düzeyinin kıyısına kadar yükselerek son 15 yılın yeni en yüksek düzeyini test etti. Dipnot olarak 1 yıllık tahvilin %4 düzeyini aştığını not edelim. Global tahvil faizlerinin gelmiş olduğu düzey kadar, pay senetlerinin de 2022 yılında yüzü gülmedi. Takdir edeceğiniz üzere, büyüme olmayan yerde, krediye ulaşım da sıkıntılı ise, şirketlerin de yeterli bir performans göstermesini bekleyemezsiniz. Mesela ABD’nin en büyük 500 şirketinin süreç gördüğü S&P500 endeksi, sene başından bu yana %19 paha kaybına maruz kaldı! Son günlerde ABD’de 30 yıllık mortgage faiz oranının 2008 yılında test ettiği %6 düzeyine yükseldiğini (bakınız grafik) görüyoruz. Elbette, konut bölümüne yönelik kredi faizlerinin gelmiş olduğu düzey, konut satışlarını ve münasebetiyle da ekonomik aktiviteyi baltalayacaktır.
Özetlemek gerekirse, alınan her ilacın bünyeye yapacağı etkiyi ölçmek için aşikâr bir vakte gereksinim duyduğunu unutmamak gerekiyor. Bunun iktisat cephesindeki karşılığı ise, nakdî transfer düzeneğinin misyonunu yerine getirebilmesi. Yani, atılan adımların enflasyona tesirini görebilmek ismine geçmesi gereken vakit. Bunun en hızlı ekonomiler için bile en az 6 ay olduğunu okuyoruz. Bu süreyi ve tesirlerini güzelce tartmadan yahut görmeden, ya da daha kolay bir anlatımla, uygulanan tedavinin bünyede yarattığı etkiyi beklemeden arka arda yüksek dozda ilaç vermeye devam etmek (faiz artırmak, bilanço küçültmesine gitmek…) bir noktaya gelip ekonomiyi soğutmak bir yana buz kesmesine yol açabilir.
FED kararı kadar, Perşembe günü sonuçlanacak TCMB’nin olağan PPK toplantısı da, geçen ay sürpriz bir formda 100 baz puan faiz indirimine gidilmesi akabinde merakla takip ediliyor. Son devirlerde, hür piyasa prensiplerinden uzaklaşan ve devamlı değişen iktisat idaresinin kuralları ile tahvil piyasasında iktisadın mevcut düzeyleri ile uyumsuz fiyatlamalar görüyoruz. Mesela, Hazine dün iki başka tahvil ihracı ile 26,7 milyar TL satış yaparken, 5 yıl vadede borçlanma faizi %10,56 ; 6 yıl vadede ise %9,8 oldu. Bu oranlar bankaların fonlama maliyetinin çok lakin çok altında! TL tahvil faizlerinin gerilemesi ve Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük faiz talebi, bu yıl enflasyon yerine büyümeyi ön plana alan TCMB’nin Perşembe günü faiz indirimine gitme mümkünlüğü azımsanmayacak kadar yüksek olduğunu gösteriyor.
ABD’nin Rusya’nın Mir isimli lokal ödeme sistemine dâhil olan Türk bankalarını odağına aldığına yönelik haberlerin akabinde İş Bankası ve Denizbank Mir operasyonunu askıya aldığını açıkladı. Financial Times’ta geçen hafta yer alan haberde, ABD ve Avrupa Birliği’nin, 24 Şubat’ta başlattığı Ukrayna işgali nedeniyle Rusya’ya uygulanan yaptırımlar konusunda Türkiye üzerindeki baskıyı artırmaya hazırlandığı belirtilmişti. İş ve Denizbank akabinde gözler Mir sistemine dâhil olan kamu bankalarına çevrildi (Vakıf, Ziraat ve Halk). Mir, Rusya Merkez Bankası tarafından Visa ve Mastercard dışında bir alternatif olarak geliştirilmişti.
Hazır bankalardan kelam etmişken, dün pay senedi piyasasında somut bir neden bulamasak da, düşüş isteğinin ivme kazandığını gördük. BIST100 endeksi günü %5,3 ; banka endeksi ise %9,3 civarında düşüşle tamamladı. Rasyonel olmayan yükselişin bu sefer de âdeta rövanşının yaşandığını görüyoruz. Bankacılık endeksinin ise doruktan son iş 4 gününde neredeyse %40 düşmesi akabinde USDTRY kuru da 18,30 düzeyini aşarak bu yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
Haftanın birinci iş günü, FED toplantısı öncesinde dünya bekle ve gör stratejisi ile nispeten sakin bir halde tamamladı. ABD borsaları günlerdir devam eden satışlar akabinde dün akşam nefes alırken, yeni gün başlangıcında, Asya borsalarında da havanın nispeten optimist olduğunu görüyoruz. Çin Merkez Bankası, bu sabah siyaset faiz setini değiştirmeyerek sabit bırakırken, Japonya’nın çekirdek tüketici enflasyonu Ağustos ayından %2,8’e yükselerek yaklaşık sekiz yılın en hızlı yıllık artışını kaydetti. Hammadde fiyatları ve YEN zayıflığından kaynaklanan fiyat baskısının artmasıyla enflasyon Japonya Merkez Bankası’nın %2 olan maksadının üst üste beşinci ayda da üzerinde yer aldı.
Emtia cephesinde ise Brent petrol teknik manada büyük bir kıymete sahip 92,10 dolar etrafında istikamet aramaya devam ederken (bizim beklentimiz daha aşağı düzeylerin görüleceği üzerine), altın pandemi devrinden bu yana kritik bir takviye misyonu üstlenen 1,685 dolar düzeyinin altında süreç görmeye devam ediyor. Kripto para üniteleri, artan faiz ortamında yatırımcıların global olarak riskli varlıklara sırtlarını dönmesi ile dün üç ayın taban düzeyini test etti. Haftanın birinci süreç gününde Bitcoin 18,250 dolar düzeyine kadar gerilerken, en büyük ikinci kripto para ünitesi ethereum ise iki ayın taban düzeyi 1,280 dolara gerileyerek son 24 saatte %10’dan fazla düştü. Bitcoin’de teknik mânâda kısa bakış açısıyla 23bin; daha geniş çerçevede ise 28,800 düzeyi geçilmeden manalı bir hareket beklemiyoruz.
Almanya Merkez Bankası Bundesbank, ülke iktisadının hali hazırda daraldığını ve kış aylarında doğalgaz tüketiminin kesilmesi ya da azaltılmasıyla daralmanın daha da hızlanacağını belirtti. Ukrayna’yı işgalinden evvel Avrupa Birliği’nin (AB) doğalgaz muhtaçlığının %40’ını sağlayan Rusya’nın, Almanya’ya uzanan boru çizgisini kapamasıyla Avrupa’nın en büyük iktisadı alternatif arz kaynaklarına ek olarak kullanımını azaltacak prosedürlerin de arayışına girmişti. Bundesbank, şirketler üretimi azaltır yahut durdurursa doğalgaz kesintilerinin önlenebileceğini, lakin bu durumda dahi iktisadın daralacağını söyledi. EURUSD paritesi ruhsal 1 düzeyinin etrafında salınmaya devam ederken, riski aşağı istikametli görmeye devam ediyoruz.
Mali piyasaları gündeminde, bugün makroekonomik cephede içeride merkezi idare borç stoku, dışarıda ise ABD yeni konut satışları ve inşaat ruhsatları takip edilebilir.
iktisatbank.com
