Diken Borsa İstanbul daki gelişmeleri ve iktisat idaresinin bahse ait açıklamalarını ekonomistlere sordu
Borsada dolar Escort Bayan bazında rekor olmadığını belirten Ali Ağaoğlu sürdürülebilir bir yabancı girişi konusunda kuşkularını aktardı
Konuştuğu birtakım büyük yatırımcıların da durumu açıklayamadığını bildiren ekonomist Güldem Atabay borsaya girişin normal yabancı olmadığını söyledi Bayan escort
Bizim anladığımız yolların dışında paralar gelip de borsaya girmiş olabilir diyen Emrah Lafçı ysa Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati nin yatırım tavsiyesi yle ilgili Aşağı gittiğinde beşerler para kaybederse escort ne olacak diye sordu
BIST 100 endeksi bir sene evvel 1474 puandayken şimdiyse 3308 düzeyinde Yani son bir yıldaki artış yüzde 124
Bu yaz aylarındaysa hızlandı Borsa global piyasaların resesyon eskort ve enflasyon ikilemiyle negatif bir seyir izlediği ağustosta rekor üzerine rekor kırarak yüzde 22 33 kıymet çıkarıyla son 13 yılın en yeterli aylık performansını sergiledi
Son bir ayda yabancı yatırımcının eskort bayan girişi bilhassa de bankacılık endeksinin hükümetin tedbirlerinin karlılığı düşüreceği telaşlarına karşın süratli bir ralliye girmesini sağladı Pandemi periyodunda net karını beş kata kadar artıran bankaların payları yükselişe öncülük etti
Bu tabloyla coşan Hazine ve Maliye Bakanı Nebati borsaya yatırımı tavsiye ederek Doğrudan yatırımlar ve çeşitli enstrümanlarla Türkiye ye bir giriş olduğunu gözlüyoruz bunun yansıması nerede BIST te BIST e giren ölçü 300 milyon doların üzerinde Dünya inançlı bir liman arıyor ve Türkiye dünyada bu inançlı limanların başında geliyor demişti
Nebati Borsa İstanbul da süreç gören şirketlere 1 18 Ağustos ortasında 13 6 milyar lira 750 milyon dolar yabancı yatırım girdiğini belirtti
Ama BIST 100 endeksi dolar bazında 2013 teki rekorun gerisinde Endeks Mayıs 2013 te dolar TL kuru 1 81 düzeyindeyken dolar bazında 5 10 sentlik düzeyle rekor kırmıştı
Uzmanlar bu durumun sıhhatsiz olduğunu belirtiyor
Ekonomist Ağaoğlu Dolar bazında bir rekor yok
Diken e konuşan ekonomist Ali Ağaoğlu borsada aslında rekor denecek bir durumun olmadığını söyledi Rekor dediğimiz şeyler aslında nominal rekorlar Yani gerçek bedelini yansıtmıyor Örneğin bir ons altın 1700 dolar Dolar 5 TL düzeyindeyken bir ons altın 8 bin 500 lira ediyordu Artık TL bedel kaybetti ve ons altın 30 bin lirayı geçti Yani bu durumda ons altın rekor kırmamıştır TL bedel kaybetmiştir Borsa için de dolar bazında birebir şey geçerli O yüzden bunlara rekor olarak bakamıyorum Borsanın dolar bazında pahası 1 83 dolar Biz 5 1 leri yaşamıştık Bu durum servetinizin neredeyse üçte ikisini kaybetmişsiniz manasına geliyor
Borsanın enflasyona karşı küçük tasarruf sahiplerinin sığınabileceği yegane yerlerden olduğunu belirten Ağaoğlu büyük yatırımcıların da bu durumu kullandığını lakin tekrar de bunun büyük bir performans olmadığını söyledi
Ağaoğlu şunları söyledi Gittikçe kendi içine kapanan piyasalarda olduğu üzere yerli yatırımcılar ortalarında alıp satarak trafiği üst çekiyorlar Benim gördüğüm bu Açığa satışta da maniler var Fiyat dengeleme düzenekleri ortadan kalktığı için tek taraflı hareketler çok süratli değişimler yaratabiliyor
Enflasyon bu türlü devam ettiği sürece borsanın yükseliş trendini koruyacağını belirten Ağaoğlu şöyle uyardı Dolar uzun müddettir yatay gidiyor Bu yükselişler dolar bazında da yararları arttırdı Dolar bazında servetini saklayan birisi varsa yüzde 40 50 para kazanmış oluyor Onlar da karlarını cebine koymak isteyebilirler O yüzden daima üst çıkacak demek olağan olmaz Fakat enflasyon arttıkça yükseliş trendi sürebilir
Yabancıların kalıcı geldiğinden emin değilim
Cari açığın ağustosta 11 milyar doları aştığını vurgulayan Ağaoğlu borsaya yabancılar dan gelen 800 milyon doların girmesiyle kurtarılacak bir tablonun olmadığına işaret etti
Yabancıların sahiden yatırım yapmaları için evvel tahvil piyasasına gelmeleri gerektiğini belirten Ağaoğlu Bir ülkenin para piyasasının nitekim sağlıklı işleyip işlemediğini gösteren şey tahvil piyasasıdır Lakin bizim tahvil piyasalarımız kamu eliyle tuhaf bir halde çalışıyor Enflasyonun yüzde 81 olduğu bir yerde bono faizi nasıl 15 olur Bu makul ve mantıklı bir şey değil O yüzden yabancıların kalıcı bir halde geldiğinden emin değilim dedi
Sürdürülebilir bir yabancı girişi konusunda kuşkularım var
Ağaoğlu Yabancı kurumlar üzerinden Türkiye ye fon girişi olabilir ancak bu da net değil Sürdürülebilir yabancı girişi olduğu konusunda kuşkularım var Yurt içindeki yatırımcılar bu yükselişleri kolay kolay yönlendirebiliyorlar dedi
Bu bir vitrin süslemesi
Kamunun borsanın yükselişini beğenilen karşıladığını ma gerçekte bir muvaffakiyet göremediğini belirten Ağaoğlu Aslında bu bir vitrin süslemesi Borsa bugünkü şartlarda 5 1 dolara çıksa da sağlıklı olmaz Zira gelir dağılımı bozuk hiçbirimiz güçlü hissetmeyiz dedi
Kamu bankaları başta olmak üzere bankacılık dalıyla borsanın yükselmesinin kendisinde soru işareti yarattığını belirten Ağaoğlu enflasyon muhasebesi geldiğinde gerçek karların ortaya çıkacağını söyledi Bankaların dolar bazında ve enflasyondan arındırılmış karlarına baktığımızda kıymetli sayılar görülmüyor
İktisatçı Güldem Atabay Şaibeli hareketler var
İktisatçı Güldem Atabay Nebati nin borsayla ilgili yatırım açıklamasının akabinde gelişen atılımları kuşkulu bulduğunu söyledi
Hükümetin eksi 60 milyar dolara kadar düşen Merkez Bankası rezervleri nedeniyle önümüzdeki kış için döviz arayışında olduğunu belirten Atabay seçim ortamını da hatırlatıp şunları söyledi Böylesi bir ortamda faiz indirimi öncesi bankalarda olağandışı bir hareketlilik başlıyor Yatırımcıların Türkiye ye gelip idare riskini alıp bankalara yönelmesini rasyonel olarak açıklamak kolay değil Böylesine bir durumun gerisinden faiz indirimi geliyor ve devam edeceğini de duyuyoruz Bütün bunlar şaibe yaratıyor Kar ettiği söylenen bankalarla faiz sonu ve enflasyon muhasebesi de düşünüldüğünde bu hareketin açıklaması yok Şu halde bir yabancı girişi var diyemiyorum Fakat bunun normal yabancı olmadığını düşünüyorum Zira örneğin Rusya yla döviz muhtaçlığı kapalı kapılar gerisindeki mutabakatlarla temin edilmeye çalışıldı Bir yandan döviz satışları da devam ediyor Başka taraftan ABD Merkez Bankası nın atakları sonrası gelişmekte olan piyasalardan sermaye çıkışları varken Türkiye nasıl olur da seçimlere çeyrek kala sermaye çekiyor Bu şeffaf değil
Büyük yatırımcılar da durumu açıklayamıyor
Görüştüğü birtakım büyük yatırımcıların da borsadaki gelişmelere açıklama getiremediğini belirten Atabay küçük tasarruf sahiplerinin bu trene atlamaması gerektiğini söyledi Eğer siz bir bakan olarak borsayı öneriyorsanız çok negatif gerçek faiz siyasetinin sonucu olarak küçük yatırımcıyı riske atıyorsanız endeksi sürüklemek için en kolay sistem banka paylarını üst çekmek Bunun ismine manipülasyon denir lakin demeye dilim varmıyor Zira bunu birinci elden söyleyen Hazine ve Maliye bakanı Kuşkulu bir durum var ben küçük yatırımcı olsam dikkatli olurdum bu trene atlamazdım Teklifim bu Pay senediyle süreç yapan büyük yatırımcılarla görüştüğümde onların da açıklayamadığı bir durum var Vakitle ortaya çıkacak lakin şu anda faili meçhul bir para bu O yüzden hükümetin şimdiye kadar attığı adımları da düşününce kuşkulu bir hareket üzere duruyor Kimsenin de bir açıklama getirememesi beni rahatsız ediyor
Şüpheli hareketler devam edebilir
Pazar açıklanan orta vadeli planın dengeli olmadığı ve gerçeklikten kopuk olduğunu söyleyen Atabay bu senaryonun içinde kalmak için kuşkulu hareketlerin devam edebileceğini belirtti dezenformasyon yasası üzere şeyler de buna eşlik edecek Kuralsız bir iktisatta hukuksuz bir sistem içerisinde biraz daha boğulacağız
Nebati nin açıklamaları kuşkuları artırıyor
1995 ten beri ekonomist olduğunu ve Türkiye yle dünyayı takip ettiğini belirten Atabay hiçbir yerde iktisat bakanının Borsaya girin gibi bir tavsiye verdiğini duymadığını belirtti Bizde çok büyük fonlar yok Bu türlü bir riski önerebilen bir maliye bakanı beni hem hayrete hem de dehşete düşürdü Münasebetiyle ben bunu olağan karşılamıyorum Buna bağlı olarak da yabancı para girişinin kaynağı hakkında kuşkularım artmış oluyor
Neden bugün
Türkiye borsası cazip bir yerdi de yabancılar bugüne kadar aylardır yıllardır gelmediler de neden bugün geliyorlar sorusunun karşılığının olmadığını belirten ekonomist Emrah Lafçı bu durumun mantıklı olmadığını belirtti
Lafçı şunları söyledi Daha evvel söylenen senaryo şuydu Seçim sonrasında iktidar değişecek Yabancıya cazip gelecek Türkiye hukuk devleti prensiplerinin de öne çıkmasıyla yatırım alacak fikri ve seçim öncesinde de borsaya birileri gelecek Lakin seçime daha çok var İkincisi de seçime gidişimiz de dikensiz gül bahçesi olmayacak üzere görünüyor O bu yüzden bu senaryo ne kadar yanlışsız not etmek lazım
Neden kamu bankalarına
Lafçı şöyle devam etti Belli bölümlerde ağırlaşma var Burada da en dikkat çeken kamu bankaları Halkbank ve Vakıfbank tarihlerinde görmedikleri kadar üst üste tavan süreç görüyorlar Bugün de tavan Halkbank Bunların neden kamu bankalarına geldiklerini de sorgulamak lazım Türkiye de bankalar ucuz denir lakin yabancılar Bankaların içinde kredilere ait sorunun ne olduğunu bilmiyoruz fikrindeydi Onun için pek buralara teveccüh göstermezlerdi Bence hala göstermiyorlar
Bizim anladığımız yolların dışında paralar
Borsadaki süratli hareketin daha evvel karşılaşmadığımız türden olduğu belirten Lafçı 128 milyar dolar sıkıntısına benzeri bir şekilde farklı yollarla gelen paranın borsaya girmiş olabileceğini söyledi Yani bizim anladığımız yolların dışında paralar gelip de borsaya girmiş olabilir Bunun ne olduğunu bilmiyorum ben Daha evvel doları tutmak için 128 milyar dolar harcandığını öğrenmiştik Artık de emsal bir formda bizim bilmediğimiz yollarla borsaya para giriyor olabilir Birinci akla gelen de Rusya dan gelen paralar Bunun bir kısmı olabilir Ancak tam bilemiyoruz Sıhhatsiz üzere görünüyor olmasının sebebi alışık olmamamız Borsanın bu kadar süratli ve dik üst gitmesi bizim daha evvel karşılaşmadığımız cinsten bir hareket Bu hükümetin bu türlü bir vakitte bunu gerçekleştirmesi de kıymetli
Borsaya girin diyorsa bildiği bir şey vardır
Tek elden ve kumanda ekonomisi dönüşmüş bir formda yönetilen bir ortamda Bakan Nebati nin Borsaya yatırım yapın ifadesinin sorgulanması gerektiğini belirten Lafçı Gönül rahatlığıyla Borsaya girin diyorsa onun bildiği bir şey vardır hür piyasa sistemi dışında Borsa üst da gidebilir aşağı da Aşağı gittiğinde beşerler para kaybederse ne olacak Bakana Kardeşim seni dinledik paramız gitti diyebilirler haklı olarak
Belli ki bir yerden para bulundu Bunun da gideceği yer borsa diyen Lafçı seçime kadar bu piyasayı tahkim etmek için bu usul şeylerin devam edeceğini öngördü
Diken
