Küresel mali piyasalarda hareketli seyir dün de korundu. Dünyanın gündeminde İngiltere, Japonya ve Türkiye’de gelişmeler birinci sırada yer aldı. Öncelikle içerden başlayalım. TCMB’nin dün sonuçlanan olağan Ekim ayı Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantısından beklentilerin bir tık üzerinde 150 baz puan faiz indirimi geldi. Böylece, %12 düzeyinde olan siyaset faizi %10,5 düzeyine geriledi. TCMB, Kasım ayında da 150 baz puan daha indirime gidilip %9 seviyesinde duracağını, karar akabinde yayınlanan siyaset metni ile ilan etti.
Kararın piyasa yansıması ise beklediğimiz üzere olmadı. Daha doğrusu piyasa beklediği habere reaksiyon vermedi. 150 baz puan faiz indirimi akabinde TCMB siyaset faizi ile enflasyon ortasındaki makas da yaklaşık (%83,45 – %10,50) 73 baz puanla bir tık daha açılmış oldu. Karar akabinde son 14 gündür neredeyse 18,60 düzeyinin çabucak altında ‘çakılı defans’ oynayan USDTRY kuru, günü tekrar emsal düzeylerden tamamlarken, BIST 100 ana endeksi %0,5 artış kaydetti. Tahvil faizlerinde ise, TCMB’nin yeni bildirisine paralel ‘finansal baskılama’ ile menkul değer tesis edilmesi gerekliliği nedeniyle 8 yıl vadeli devlet tahvilinin bileşik getirisi %7,89 düzeyinden süreç gördü.
Dün bültenimizde manşet olarak geçtiğimiz haberin mürekkebi daha kurumadan, İngiltere Başbakanı Liz Truss, başbakanlıktan istifa ettiğini açıkladı. Hükümetin vergi ve kamu bütçesi planının tahvil piyasasındaki büyük çalkantının üzerine iptal edilmesinden sonra, maliye bakanının vazifeden alınmasının üstünden daha bir hafta geçmeden içişleri bakanının da istifa etmişti ve ardından Parlamentoda vekiller ortasındaki tartışma ve itişmelerden sonra Liz Truss’a karşı güvensizlik oyu mektubunun sunulması sonrası Truss’ın koltuğunu müdafaasını artık mümkün değildi.
Truss 44 gün ile en kısa müddet hizmet veren başbakan olarak İngiltere tarihe geçti. Truss, parti başkanlığı seçimlerinin ise önümüzdeki hafta tamamlanacağını duyurdu. Truss’ın koltuğuna Rishi Sunak (Goldman Sachs eski analisti) yahut Penny Mordaunt’ı (savunma eski bakanı) oturması bekleniyor. Bu ortada zayıf bir ihtimal de olsa, Covid-19 karantinaları sırasında kendisi ve işçisi bir dizi parti düzenledikten sonra parlamentoyu yanlış yönlendirip yönlendirmediği konusunda hâlâ soruşturma ile karşı karşıya olan Boris Johnson’ın da isminin geçtiğini not etmek gerekiyor.
Brexit sonrasında mütemadiyen siyasi krizlerle boğuşan İngiltere’de iktisadın epey problemli bir süreçten geçtiğini itiraf etmek gerekiyor. Brexit, Covid-19 sonrasında ise Ukrayna savaşının tetiklediği güç krizi ile işler daha da kuvvetli bir sürece girmiş oldu. Truss’in maliye siyasetlerinin yarattığı tahvil piyasasındaki sarsıntı ve Sterlin’in dolar karşısında tarihin en düşük düzeyini test etmesi sonrasında gelen istifa haberine piyasa yansısı birinci başta olumlu olsa da, büyük fotoğrafta siyasi ve ekonomik sıkıntılar tüm çıplaklığı ile masa üzerinde durmaya devam ettiğini itiraf etmek gerekiyor. Yaralı kraliyet aslanı dolar karşısında 1,12 düzeylerinde taraf aramaya devam ediyor. 1,1410 düzeyinin üzerinde haftalık kapanış görmeden Sterlin açısından karamsar hava korunmaya devam edecektir.
İngiltere ile birlikte büyük sıkıntılar yaşayan öbür büyük iktisat ise Japonya. Doların hem getiri (faiz) avantajı hem de risk off (yani risk iştahında keskin azalma) periyodunda inançlı liman olarak istek görmesi, YEN için önemli mânâda sorun olmaya başladı. Doların harika döngüsü yetmezmiş üzere, Ukrayna savaşı ardından çıldıran emtia fiyatlarının da emtia ithalatçısı olan Japon iktisadını zorladığı âşikar. Japon Yen’i bu sabah ABD Doları karşısında 150 düzeyini de aşarak 32 yılın yeni en zayıf seviyesine geriledi. Yen’in bu derece sert bedel kaybı, Japon iktisadı açısından enflasyonist meseleler doğuracağı üzere, beraberinde satın alma gücünde aşınmaya da neden olacağını (ithalat maliyeti artıyor) düşünürsek, kırılganlık seviyesinin artması, merkez bankasının ultra kolay siyaset duruşunu müdafaa kararlılığına da meydan okuduğunun altını çizmek gerekiyor. Japonya’da bu sabah açıklanan Eylül ayı çekirdek tüketici enflasyonunun sekiz yılın en yüksek düzeyi olan %3 yükseldiğini de yeri gelmişken belirtelim!
ABD borsaları geceyi düşüşle tamamladı. Tahvil faizlerinin 2007 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaşırken, ABD’de 2.el konut satışlarının zayıflaması (artan mortgage faizleri) global mali piyasaların genelini olumsuz etkiliyor. FED’in siyaset değişimine en hassas tepkiyi veren 2 yıl vadeli tahvilin getirisi bu sabah %4,61 düzeyine ulaşırken, 10 yıllık gösterge faiz ise %4,25 ile düzeyinde süreç görüyor. Pasifiğin öteki ucunda, Asya payları de Wall Street’i takip ederken, emtia cephesinde karamsar hava azalan risk iştahına paralel korunuyor. Altın ve gümüş geri çekildikleri mevzilerini müdafaa çabası içinde sırası ile 1,620 ve 18,50 dolar düzeylerinde lâkin değerli teknik düzeylerin altıda süreç görmeye devam ediyor. Rastgele bir faiz getirisi olmayan değerli madenlerde, ABD faizlerinin multi yılların doruğuna yükselmesine paralel riski aşağı istikametli görüyoruz. Altında 1,685 dolar geçilmeden aşağı istikametli çekim gücünün 1,600 dolar düzeyinin tabanlarına kadar devam etmesi mümkün görülüyor. Gümüşte ise haftalık kapanışın 18,20 doların altında gerçekleşmesi, aşağı istikametli hareketin ivme kazanmasına neden olabilir.
AB başkanları güç doruğu dün akşam uzun saatler süren fakat elle tutulur bir sonuç alınamadan sonlandı. AB önderleri, bloğun güç krizine reaksiyonuna ait bir öbür tartışmayı, bugün erken saatlerde maliyetlere tavan koyma seçeneklerini incelemeye devam etme kararı verildi. Avrupa’da gösterge doğalgaz fiyatları, hafta ortası gerilediği 108 Euro/MWh düzeyinden bu sabah 127 Euro’ya yükseldiğini de not etmiş olalım. Mali piyasaların gündeminde bugün içeride tüketici inanç endeksi, dışarda ise İngiltere perakende satışları takip edilebilir.
iktisatbank.com
