Ortodoks iktisat denilen ve akademide bütün iktisat öğrencilerine ezberletilen doktrinin adeta bir amentü üzere benimsediği Escort bayan bir tez vardır Taban fiyatı arttırırsanız ülkede işsizlik artar
Bu tez kolay bir arz ve talep grafiği ile öğrencilere anlatılır Burada verip temelden yanlış ve çok kolay olan o grafikle Bayan escort başınızı karıştırmayacağım İlgilenenin bulması 5 dakika sürmez Dünyanın en yaygın propaganda edilmiş efsanelerinden biridir zira
Hiçbir vakit gerçek hayatta gerçek dürüst test edilmemiş bu efsaneyi David Card Joshua Angrist and Escort Guido Imbens gerçek dünya için test ettiler Ve ne buldular dersiniz Muhafazakar liberal Ortodoks iktisadın emin olduğu bu kesin temas gerçek dünyada hiç de o denli gözükmedi Bu iktisatçılar üstelik sendika çalışanı ya da solcu filan da değildi Yalnızca gerçeği ölçmüşlerdi Taban fiyatın işsizliği mecburî olarak arttırmayacağını ABD özelinde ortaya çıkaran çalışmalarıyla 2021 yılında Nobel aldılar Ancak muhafazakar liberallerin hâkim olduğu o ders kitaplarında zerre değişiklik olmadı Asgari fiyat kesinlikle işsizlik yaratır safsatası öğrencilerin beyinlerine şırınga edilmeye devam ediliyor
Şu günlerde Türkiye de minimum fiyat için temmuz başında bir orta artırım yapılması konuşuluyor ve muhakkak bir hâkim iktisat etrafı üstteki safsatanın Türkiye için olan versiyonunu papağan üzere tekrarlamakla meşgul Minimum fiyattaki artış yalnızca işsizlik yaratmaz üstelik birebir vakitte enflasyona da sebep olur Çünkü zavallı patronlar maliyetleri artacağından çaresiz artırım yapacaklardır
Gelin bu alaturka safsata hakkında da birkaç kelam edelim
Öncelikle son yıllarda ulusal gelirde emeğin hissesine bakalım Aşağıdaki tablo durumu gösteriyor 2020 yılı 1 Çeyreğinde GSYH içinde emeğin hissesi 39 1 iken 2022 1 Çeyreğinde 31 5 a düşmüş Pekala birebir periyotta enflasyon ne olmuş TÜİK e nazaran bile 2020 mart ayında enflasyon yıllık olarak 11 86 dan 2022 mart ayında 61 14 e çıkmış Yani emek gelirleriyle enflasyon ortasında öylesine ivedi ve kolay bir korelasyon kurmaya heveslisiniz madem kuracağınız alaka lakin şöyle olabilir Emek gelirleri düştükçe enflasyon artıyor
Gelelim minimum ücrete
Şu andaki kurla net taban fiyat olan 4253 TL topu topu 256 dolar ediyor Uzun uzun sayılara boğmayayım yazıyı Türkiye OECD içinde en düşük minimum fiyatlardan birine sahip ve Avrupa nın gelişmiş ülkelerine nazaran ise en düşük Bir örnek verelim 2020 yılında Almanya nın taban fiyatı 1584 avro Fransa nın 1540 avro iken Türkiye de taban fiyat 440 avroydu Bugün o ülkelerin minimum fiyatı aşağı üst benzeri düzeylerde ancak Türkiye de minimum fiyat 242 avroya düştü Buna karşılık tıpkı müddette enflasyonun ne kadar yükseldiğini birkaç satır evvel verdim
Yeri gelmişken Türkiye de taban fiyata TL olarak nominal artırımların kötü olmadığını zira iktidarın maksadının neredeyse herkesi minimum fiyatla çalıştırmak olduğunu ekleyelim Bu siyaset sonucunda Türkiye de minimum fiyatla çalışanların toplam çalışanlara oranı yıllar içinde yükseldi ve şu anda bu oranın Avrupa da en yüksek olduğu ülke Türkiye
Bütün bu müddette ise TÜİK enflasyonuna nazaran bile taban fiyatın gerçek satın alma gücü feci biçimde düştü Hal böyleyken bunun enflasyonu frenlemeye bir tesiri oldu mu Hayır olmadı Varsa bir tesir tam aksisi bir tesir Fiyatları ister ulusal gelir içindeki hisseleri ister gerçek satın alma güçleri ister dolar yahut avro cinsinden ölçün sonuç değişmiyor Ücretler düşerken enflasyon da yükseliyor .
PEKİ NEDİR BU SÖZÜMONA PARADOKS UN SIRRI
Ortodoks iktisat kitaplarına ve bunları ezberlemiş birtakım iktisatçılara nazaran bu açık bir paradoks Tıpkı yazının başında bahsettiğim Nobel mükafatı çalışmasının sonuçları gibi
Fakat alternatif iktisat teorilerine ve hür niyete müsaade verirseniz ortada paradoks filan yok
Olan şu
Türkiye bir zamanların Çin Tayvan Kore si gibi temel olarak ihracatla büyüyen bir ülke değil İç pazar bu ülke için her vakit değerli oldu Tıpkı birçok Avrupa ülkesi gibi
Şayet emeğin ulusal gelirdeki hissesini çok düşürürseniz ki Türkiye örneğinde bu ortalama fiyatı minimum fiyata yaklaştırmak ve her ikisinin de gerçek alım gücünü düşürmek demektir bunun sonucu hem toplam talep düşer hem de talebin bileşimi ve nispî fiyatlar bozulur
Nihayetinde düşük talep nedeniyle eksik yatırım düşük büyüme erken sanayisizleşme fakirleştiren ihracat ve orta gelir tuzağı nın içinde kalırız Yaşadığımız süreç de budur Çok düşük fiyatların sonucu yatırım açığını kapatmak için çok dış borç alımı düşük emek fiyatları nedeniyle yanlış ve ilkel teknoloji seçimi düşük talep nedeniyle eksik yatırım ve kapasite kullanımı düşük ölçekli üretim nedeniyle yüksek ve daha da yükselen üretim maliyetleridir
Bu tercihin sonu daima bir ekonomik krizden bir başkasına savrulmaktır
Gelelim fiyatların enflasyona etkisine
TCMB nin bir çalışmasına atıf yapan bir tvit vererek sizi uzun uzun o cins çalışmaların özetiyle yormaktan kurtarayım
Demek ki tarım dışı dallarda işçi maliyetinin toplam maliyetlerdeki oranı 13 bu maliyetlerin minimum fiyatlardaki artışa hassaslığı da yalnızca 5 9 kadardır
Üstelik hizmetleri hariç tutup yalnızca temel artı bedel üreten endüstriye bakacak olsak buradaki işçi maliyeti yüzde 13 değil 8 9 dur yani endüstrinin minimum fiyata hassaslığı yalnızca ve yalnızca 4 45 tir Buna karşılık endüstrinin toplam talebe hassaslığının ne kadar yüksek olduğunu burada ispata bile gerek yoktur
Özetle şöyle diyebiliriz
ASGARİ FİYAT ARTIRIMINA BİR DE BU TÜRLÜ BAKIN
Asgari fiyat artışının enflasyonu önemli manada olumsuz etkileyeceği tarafındaki tezler ne içsel mantık olarak ne de bilgilerle gereğince uyumlu değildir Bir cins ortodoks iman üzere söylenip duruyor
Fiyat artışlarının enflasyonu arttırıp arttırmayacağı hangi kaynaklarla finanse edildiğine başka maliyetlerde tasarrufa gidilip gidilmediğine ķâr ve rantlarda azalma olup olmadığına bağlıdır Olmamışsa enflasyonun sebebi minimum fiyat artışı değil emek aykırısı bu tercihlerdir
Bütün bu olumsuz tercihler nedeniyle asgari fiyat artışlarının kısa periyotta enflasyonist bir tesir yaratabileceğini bir an için kabul etsek bile bu tesirin orta ve uzun periyotta de devam edeceğini öne sürmek daha da zordur
Uzun devirde sağlıklı ve nizamlı bir talep artışı hakikat ölçekte üretimi ve teknoloji seçimini olumlu tarafta etkileyerek hem enflasyon kısır döngüsünden hem de orta gelir tuzağından çıkmamıza olumlu katkı sunacaktır
KALP PARAYLA FİYAT ARTIŞI
Yukarıdaki satırlarda buna karşın fiyat artışlarının enflasyona neden oluyor üzere görülmesinin bir sebebi de mevcut Bunu biraz açalım
Şayet devlet ve bankacılık sistemi işbirliği içinde fiyat artışlarını karşılıksız para basarak finanse ederse o vakit enflasyon olabilir Ancak bu durum çalışanlara fiyat ödemelerinin bedeli düşük para yani bir manada kalp para ile ödendiğini gösterir
Enflasyonun sebebi fiyatların artması değil o fiyatların karşılıksız para ile ödenmesi yani halkın açıkça dolandırılmasıdır
Tele1
