2020 yılının mart ayı itibariyle görülmeye başlayan covid hadiseleri ve artan vefat sayıları ülkelerde kapanma adımlarını mecburî hale getirdi. Devletler vatandaşlarına bu periyot içerisinde hem düşük faizli kredi hem de karşılıksız para transferlerinde bulundu. Ekonomistler, 2021 yılında kademeli olarak yükselmeye başlayan enflasyonu süreksiz olacağını kaygı edilmemesini lisana getirdi. Ama 2022 Mart ayında Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş ile artan emtia fiyatları enflasyonda yaşanan yükseliş ivmesini daha da hızlandırdı. Merkez Bankalarının kimileri tahvil geri alımlarına başlarken kimi bankalar siyaset faizinde kademeli artışa başladı. İçerisinde bulunduğumuz periyodun birinci yarısını tamamlarken Fed 1994 yılından sonra en büyük faiz artışını gerçekleştirerek yüzde 1,50 – 1,75 düzeyine yükseltti. BoE ise üst üste 5. Sefer faiz arttırarak siyaset faizi yüzde 1,25 düzeyine yükseltti. ECB ise tahvil geri alımlarını sona erdirdi ve gelecek toplantıda ise faiz artırımına ait sinyaller verdi.
Ekonomilerde yaşanan bu sıkılaşma adımlarının sonucunda şirketler ve bireylerin yatırım adımları erteledi. Ekonomik aktiviteler bilhassa 2022’nin 2. Çeyreğinde şiddetli bir gerileme gösterdi. Haziran ayında yapılan bir ankette ABD ekonomisin resesyona girme mümkünlüğü yüzde 44 düzeyine yükseldi. Bu sayı 2008 resesyonunda daha düşüktü.
Merkez bankalarının başlatmış olduğu bu sıkılaşma adımları ile ABD endekslerinde 2022’nin birinci periyodunda uzun vakit sonra en sert düşüşler gerçekleşti. S&P500 endeksi 1970 yılında yaşanan %21 düzeyindeki kayıptan sonra en fazla bedel kaybettiği periyot oldu.
Görsel 1: S&P500, Nasdaq ve Dow Jones Yılbaşından İtibaren Performansı
Enflasyonda Son 40 Yılın Rekorları Kırıldı
İngiltere’de ve Avrupa’da tıpkı ABD iktisadında olduğunu üzere enflasyon 40 yıllık tepelerine ulaştı. Euro bölgesinde geçtiğimiz Cuma günü açıklanan süreksiz enflasyon sayısına nazaran yüzde 8,6 düzeyine yükseliş gösterdi. İngiltere’de ise mayıs ayında enflasyon yüzde 9,1 düzeyine yükseliş gösterdi. BoE lideri Bailey’ın yaptığı açıklamalarda enflasyonda iki haneli sayıların görülebileceğini hatta Ekim ayında yüzde 11 düzeylere ulaşılabileceğini açıklamıştı. ABD iktisadında ise yıllık yüzde 8,6 düzeyine yükselen enflasyon 1981 sonrasında en yüksek düzeye ulaştı.
Küresel PMI Bilgileri Birinci Yarıda Gerileme Gösterdi
Haziran ayının öncü PMI bilgileri ise 2022’nin birinci periyodunda çoklukla gerileme gösterdi. Hanelerin yükselen enflasyon nedeniyle alım güçlerinde yaşanan azalma ve emtia fiyatlarındaki yükseliş ekonomik aktivitelerde yavaşlamaya neden oldu. ABD’nin Hizmet ve İmalat PMI dataları 2022’de son ayında 51,6 ve 52,4 düzeylerine gerileme gösterdi. Bu sayılar bir evvelki ay 53,4 ve 57,0 düzeylerindeydi. Misal bir durum Euro bölgesinde de görülmektedir. 52,8 ve 52,0 düzeylerine gerileme gösteren Hizmet ve İmalat PMI’ları geçtiğimiz ay 56,1 ve 54,6 düzeyindeydi.
Ahmet Deniz YAĞBASAN
ALB Yatırım Araştırma Uzman Yardımcısı
Yasal Uyarı
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy idare şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri ortasında imzalanacak yatırım danışmanlığı mukavelesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların ferdî görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, yalnızca burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
ALB Yatırım
