Politika faizi ile piyasa faizi ortasındaki makas, birinci defa neredeyse 20 puana gelerek daha evvel olmadığı kadar açıldı. Fark bu kadar artmışken, tüketici kredi faizleri de son 4 yılın tepesini gördü.
Ekonomi idaresi, Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 14 düzeyinde sabit tutarak makroihtiyati tedbirlerle nakdî sıkılaşma siyasetini sürdürürken piyasada faizler son 4 yılın tepesine tırmandı.
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, yüzde 14 siyaset faizine karşın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Merkez Bankası’nın adımlarıyla muhtaçlık kredisi faizleri 15 temmuz haftasında yüzde 35.41’e, ticari kredi faizleri de yüzde 30.66’ya yükseldi. Uzmanlar, siyaset faizi ile piyasa faizleri ortasındaki makasın birinci sefer bu kadar açık olduğuna işaret ederken, makasın bu kadar açık olmasının yanı sıra bu kadar uzun müddet de böylesine büyük fark yaşanmadığına dikkat çekti.
Merkez Bankası haftalık datalarına nazaran tüketici kredi faizlerini Kasım 2018’den bu yana gördüğü en yüksek düzeylerinde bulunuyor. 15 temmuz ile biten haftada gereksinim kredi faizi ortalama yüzde 35.41’e geldi lakin birtakım bankalarda gereksinim kredisi faizi yüzde 37.2’yi aştı. Muhtaçlık kredisi faizinde en son bu düzeyler yüzde 36.24 ile 16 Kasım 2018 haftasında görülmüştü. 2018 Kasım’da siyaset faizi ise yüzde 24 idi. Yani gereksinim kredi faizi ile siyaset faizi ortasındaki makas 12.24 puandı. Bugün ise 21.14 puanlık bir fark var. Taşıt kredisi faizleri de tekrar ortalamada yüzde 27.96’ya yükseldi. Bu da Aralık 2018’den bu yana görülen en yüksek düzeye işaret ediyor. Bankalara nazaran taşıt kredisi faizleri de değişim gösteriyor ve kimi bankalarda taşıt kredisi faizleri yüzde 32.16’ya kadar yükselebiliyor. Merkez Bankası haftalık datalarına nazaran ortalama konut kredisi faizi yüzde 17.53’e çıktı. Lakin yeniden kimi bankalarda konut kredisi faizi aylık yüzde 2.99’luk oranlara kadar çıktı.
Tüketici kredisinde 13 haftalık büyüme suratı yüzde 62 Merkez Bankası datalarına nazaran TL tüketici kredi faizleri ortalama yüzde 33,72’ye çıktı. Siyaset faiziyle ortasındaki makas 20 puana işaret ediyor. Faizlerde yükseliş ise haziran başından bu yana devreye alınan tedbirler sonrası hızlandı. Haziran başında TL tüketici kredi faizi yüzde 30,32 idi. 1.5 ayda 5.1 puanlık yükseliş yaşandı. Faizler süratli yükselirken tüketici kredileri büyüme suratında dalgalı bir seyir yaşandı. Haziran başında tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış büyüme yüzde 55,8 iken 15 Temmuz haftasında yüzde 62’ye geldi. Merkez Bankası’nın ve BDDK’nın bankacılık dalında en fazla tedbirin getirildiği ticari kredi faizinde ise ortalama yüzde 30,66 faizler bulunuyor. Rotatif kredi faizleri ise yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor. Bu da tekrar siyaset faizi ile ortasında 16.66 puanlık farka işaret ederken ticari kredi büyüme suratında gözle görülür düzeyde ivme kaybı var. 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi büyüme suratı 15 Temmuz haftası itibariyle yüzde 30’a indi. Haziran başında yüzde 49,3 idi. Ticari kredi büyümesi sürat katıca toplam kredi büyümesi de yavaşladı. 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur tesirinden arındırılmış toplam kredi büyümesi yüzde 39,3’e indi. Merkez Bankası son Para Siyaseti Heyeti metninde siyaset tedbirlerinin kredi kanalından da uygulanacağını söz etti. Bu krediler üzerinde yeni tedbirler görüleceğinin işareti. Uzmanlar alınabilecek tedbirlerin kredi faizlerindeki yükseliş trendini devam ettireceğini vurguladı.
Bankacılık kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran 2018 Ağustos sonrasında süratle tırmanışa geçen kredi ve mevduat faizleri 2019 Temmuz’dan itibaren Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle birlikte düşüş trendine girdi. Covid-19 önlemleri kapsamında başlatılan genişleyici siyasetler yeni olağana dönüşle bir arada kademeli olarak sıkılaştırılmaya başlandı ve TL faizlerde 2020’nin son çeyreğinde başlayarak 2021 Eylül ayına kadar üst istikametli bir hareket yaşandı. TCMB, 2021 yılında siyaset faizini 23 Eylül’de 100, 21 Ekim’de 200, 18 Kasım’da 100 ve 16 Aralık toplantısında 100 baz puan indirerek yüzde 14 düzeyine çekti. 2022 yılında ise değişikliğe gitmedi. TCMB faizleri düşürmesine karşın ticari kredi faizlerinde tepeler görülmeye devam ediyor. Uzmanlara nazaran TCMB’nin faiz indirimleri sonrası TL’de yaşanan bedel kaybı sonrası açıklanan kur muhafazalı mevduata yönlendirilen TL nakitle bir arada yüzde 14 olan TCMB haftalık repo faizine karşın kredi faizlerinin yüksek olması TL’deki likidite sıkışıklığının bir göstergesi.
karar.com