Enflasyona karşı faizlerin yükseltilmesi 80 lerin makûs anılarının canlanmasına neden oldu Gelişmekte olan ülkelerin dış borç meselelerine tahlil bulunmadığı takdirde yeni bir kayıp dönem yaşanma mümkünlüğü yüksek
Dünya iktisadında esas gündem hususu enflasyon Bilhassa ABD de enflasyonun en son yüzde 9 1 e yükselmesi merkez bankalarının daha süratli faiz artıracakları beklentisini güçlendirdi Hakikaten iki gün Amazon prime izle içerisinde Kanada G Kore Yeni Zelanda Filipinler Singapur siyaset faizlerini üst çekerek nakdî sıkılaşmaya gittiler Tepe yapan güç ve emtia fiyatları akabinde enflasyona karşı uğraş için faizlerin yükseltilmesi 80 lerin makûs anılarının canlanmasına neden oldu
80 lerin başında ABD de siyaset faizinin yüzde 19 a kadar yükselmesi genel olarak tüm dünyada faiz oranlarının çift hanelerde seyretmesi ekonomik sakinliği tetiklemiş gelişmekte olan ülkelerde GOÜ önemli bir borç krizi baş göstermişti O periyot petrol fiyatlarının yüksek seyri petrol ihraç eden ülkelerin dolara boğulmasını getirmişti
Özellikle Körfez monarşileri kendi güvenlikleri için bu dövizleri ülke dışında tutmayı milletlerarası bankalarda park etmeyi tercih etmişti Bu döviz bolluğu GOÜ lere düşük faizli sendikasyon kredilerinin pazarlanmasını blutv izle teşvik etmişti Faiz maliyetlerinin artışı global sakinliğin hükümran olması başta Latin Amerika coğrafyası birçok fakir ülkeyi borç krizine sürüklemişti IMF programları altında fecî bir yoksuluk deneyimleyen Latin Amerika ülkelerinde 80 ler hala kayıp on yıl diye anılmaya devam ediyor
KÜRESEL BORÇ REKORLARI KIRILIYOR
Bugün de enflasyonu tedbire amacının öne çıkması sonucu global iktisat durma noktasına gelirse tekrar bir borç krizi yaşanabilir mi sorusu akla geliyor Üstelik dünyada borçluluk seviyelerinin rekorlar kırdığı periyotta
Uluslararası Finans Enstitüsü IIF sayılarına nazaran global borç pandeminin en tesirli devrinde 2021 in birinci çeyreğinde GSYH nin yüzde 366 sına ulaştı Akabinde süratli ekonomik büyüme sayesinde bu oran bugün yüzde 352 ye gerilediyse de hala çok beIN CONNECT izle yüksek bir seviyede bulunuyor
Pandemi devrinde global borçlar GSYH nin yüzde olarak 42 puan arttı Gelişmiş ülkelerde hem hükümette hem özel bölümde borçlulukta sıçrama gözlenirken yükselen ülke tabir edilen GOÜ lerde özel kesim yüklü bir borç artışı gözlendi Hükümette 10 1 özel dalda 21 6 puan Zira Türkiye dâhil kimi GOÜ ler bu devirde bütçeden yurttaşlara nakit transferinde cimri davrandılar
GSYH nin yüzdesi olarak global borçların 104 puanı hükümet 248 puanı özel kesim Özel bölüm borçları da hanehalkı 65 gerçek dal şirketleri 102 finansal kuruluşlar 78 puan halinde dağılıyor Kendi GSYH lerinin yüzdesi olarak gelişmiş ülkelerin borcu 407 GOÜ lerin 306 puan
En yüksek borçluluk seviyesi yüzde 619 ile Disney plus izle Japonya da ABD nin GSYH nin yüzde 359 u Çin in yüzde 334 ü borcu bulunuyor Financial Times dan Gillian Tett e nazaran Japonya da hükümet kuruluşları karşılıklı borçlandıkları ABD de emlak fiyatları ve finansal varlıklardaki artışlar borçları dengelediği Çin de özel bölüm borçlarının kıymetli kısmı hükümet takviyesiyle gerçekleştiği için tablo o kadar korkutucu olmayabilir F Times 15 Temmuz 2022
GOÜ lerin içinde GSYH nin yüzdesi olarak Brezilya nın yüzde 217 Hindistan ın yüzde 176 borcu bulunuyor Bu listede Türkiye yüzde 166 ile orta sıralarda yer alıyor İzafî düşük borçlular yüzde 95 le Meksika yüzde 94 le Arjantin ve yüzde 89 la Endonezya En büyük borç badiresi yaşayan ülkenin Exxen izle Arjantin olduğu düşünülürse tek başına borçluluk seviyesi üzerinden bir tahlilin eksik kalacağı anlaşılır
İLK KARAYA OTURAN SRİ LANKA OLDU
ABD de faizlerin artış ivmesi kazanmasıyla dolar baş döndürücü bir tempoda değerlenmeye başladı Hem dolar faizlerinin cazibesi hem de global sakinlik korkusu yaşanırken inançlı liman arayışı dolara güç kazandırdı Avro 2022 başından beri dolara karşı yüzde 12 bedel kaybetti avro dolar paritesi eşitlendi
Bu süreçte GOÜ lerin borçlanma maliyetleri de süratle tırmanmaya başladı IMF Lideri Kristalina Georgieva ya nazaran yükselen ülkelerin üçte birinde döviz cinsinden tahvillerin faizleri çift hanelere ulaştı Bu süreçte birinci kurban Sri Lanka oldu Tabandan yükselen bir halk hareketiyle Lider Rajapaksa alaşağı edilse de yeni hükümeti IMF Gain tv izle pazarlıkları bekliyor Büyük olasılıkla halkın hayatını daha zora sokacak kemer sıkma tedbirleri devreye girecek
Petrol fiyatlarının yükselmesi dış borç sorunu yaşayan Angola Bahreyn ve Umman üzere ülkelere şimdilik rahat bir nefes aldırdı Buna rağmen Pakistan Gana ve Mısır çeşidi besin ithalatçısı ülkeleri daha da zora soktu Dünyanın en büyük buğday ithalatçısı Mısır hububat fiyatlarının keskin çıkışıyla açlık tehlikesine sürüklendi Dünya Bankası nın 500 milyon dolarlık kredisi haliyle yetersiz kaldı Petrol zengini Körfez ülkeleri aç sırtlanlar üzere Mısır ın kamu varlıklarını ele geçirmek için çullandılar Şu ana kadar 13 milyar dolar borç verdiler ve 10 milyar dolar da taahhütte bulundular Sisi Hükümeti IMF ile de borç pazarlıklarını yürütüyor
UNCTAD IN Dizi izle TAHLİL ÖNERİLERİ
Böyle elverişsiz bir global ortamda dara düşmüş fakir ülkelerin IMF kapısına dayanmalarının kendi başlarına ağır şartlarla piyasadan borç bulmaya çalışmalarının sıkıntılarına tahlil olmayacağı açık GOÜ lerin dış borç sıkıntılarına kapsamlı bir memleketler arası tahlil bulunmadığı takdirde 80 lere benzeri bir kayıp dönem yaşanma mümkünlüğü çok yüksek
Mayıs 2022 de Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı UNCTAD ile Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu nun ECLAC düzenlediği atölye çalışmasında uzmanların önerdiği 5 siyaset adımı GOÜ lerin dış borç problemine tahlil arayışında bir kalkış noktası olabilir
1 IMF nin Ağustos 2021 de hür bıraktığı 650 milyar dolarlık özel çekme haklarının gelişmiş ülkelerin hissesine düşen kısmının da GOÜ lerin kullanımına netflix izle açılması
2 Duruma endeksli state contingent borç enstrümanlarının likiditeyi geliştirmek ve borç sürdürülebilirliğini sağlamak için kabul görmeye başlaması Bu sistem ile borç servisleri büyümeye endeksleniyor yahut beklenmedik durumlarda askıya alınabilecek hale getiriliyor
3 Dış finansmanın üretken yatırımlara yönlendirilmesinin önünü açacak çok taraflı bir kredi kıymetlendirme kurumunun kurulması
4 Güney ülkeleri kalkınma bankaları ortasında işbirliğinin artırılması
5 Araştırmaların ağır sermaye girişlerinin sanayisizleşmeye yol açtığını göstermesi nedeniyle bu akışların üretken yatırımlara ve yapısal dönüşümü destekleyecek halde düzenlenmesi
TÜRKİYE NİN BORÇ SORUNU
Türkiye nin dış borç meseleleri başlı başına bir yazının konusu olacak kadar derin Tekrar de birtakım değerli noktalara değinmekte fayda olabilir
IIF nin sayılarına nazaran Türkiye nin borçları GSYH sinin Fragman izle yüzde 166 sı seviyesinde Hükümet borçları yüzde 44 ile GOÜ ler ortalamasının biraz altında Yüzde 122 seviyesindeki özel bölüm borçları ise yüzde 14 hanehalkı yüzde 74 gerçek kesim ve yüzde 34 finans kısmı olarak dağılıyor
Uygulanan tutarsız iktisat siyasetleri sonucu Türkiye nin 5 yıllık temerrüt takası CDS primi 908 puana kadar yükseldi ABD nin 5 yıllık hazine kâğıtlarının borçlanma maliyeti ise yüzde 3 03 Buradan Türkiye nin lakin yüzde 12 11 üzere bir faiz oranıyla borçlanacağı sonucu çıkıyor ki bu katlanılamaz bir oran Dış borçların 451 2 milyar dolar olduğunu düşünürsek mevcut bakiyenin bu oranla yenilenmesi yıllık 55 milyar dolar civarında bir dış borç faiz ödemesi getirir ki bu Film izle tek başına ödemeler istikrarını tahrip eder gelecek jenerasyonların sırtına katlanılamaz bir yük bindirir
Türkiye nin 5 yıllık euro tahvillerinin en son faiz oranı yüzde 11 66 hesapladığımızın yüzde 12 11 in az altında Bu fark da son düzenlemelerin bankaları bilançolarında bu varlıkları tutmaya yönlendirmesi ile tahvillerin fiyatının yapay biçimde artırılmasının sonucu
Yazının tamamı burada
