Fed sert ve kararlı adımlarla enflasyonu aşağı çekme yolunda ilerlerken, mümkün ekonomik daralma devirleri Avrupa iktisadına nazaran daha yumuşak geçecek.
Dünyanın İki büyük merkez bankası olan Fed ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) globalleşen finansal sistemin yarattığı 2008 Krizi’nin oluşmasında, akabinde pandemiyle gelen ikinci krizle çaba metotlarıyla göstere göstere gelen yüksek enflasyonla çabada finansal piyasaları ürkütmemek ismine geç harekete geçmiş olmakla bugün yaşanan enflasyon meselesinde hisse sahibi. Şimdilerdeyse Fed ve ECB enflasyonun artık tahammül edilemez düzeylere ulaşması nedeniyle harekete sert geçmekte tereddütsüz.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise Fed’e kıyasla daha güçlü bir dönemeçte zira elinde çok yüksek enflasyon var, ufuktaysa ekonomik daralma. Bankanın enflasyonla sert gayreti tabiatı gereği ekonomik büyümeyi yavaşlatacak nitelikte ve iktisattaki daralmanın kökleri ise büsbütün denetimi dışında.
Pandemi akabinde yükselen enflasyona müdahalede Fed’e kıyasla geç kalmasının nedenlerinden başlıcası elbette Euro Bölgesi’ni oluşturan ülkelerin çoklu ekonomik yapısı, risk düzeyleri farklı bankacılık ve finans sistemleri. Ukrayna’da çıkan savaş, Rusya işgali de bankanın elini yavaşlatan nedenler ortasında doğal olarak. Ancak perşembe günü açıklanan 75 baz puanlık faiz artışı ECB’nin kuruluşlundan bu yana attığı en yavuz ve en büyük adım. Keza, manşet TÜFE enflasyonu Euro Bölgesi’nde pandemi öncesi %1’in altındayken artık %9,1. Gündemdeki doğalgaz krizi ise ECB’nin sorumluluğundaki enflasyonun birkaç ay içinde üç haneye ulaşması riskini beraberinde taşımakta. Banka enflasyonu talep tarafından besleyen dinamiği törpülemekte kararlı, üstelik ufukta doğalgaz krizi ile birlikte beliren ekonomik daralma riskine karşın.
Atlantik’in öte yanında Fed Lideri Powell ise ABD merkez bankasının 21 Eylül faiz kararı öncesi yaptığı açıklamalarda dünyanın yapısal olarak yüksek enflasyona kaydığını anlamak gereğinden bahsederken, ABD iktisadının mevcut evredeki gücüne ve istihdam piyasasındaki duruma bakarak iki hafta sonraki toplantı için tekrar 75 baz puan daha faiz artıracaklarının da açık sinyalini verdi. Dolar Endeksi tekrar tarafını üste çevirdi. Hem gelişmiş ülke para üniteleri hem de gelişmekte olan ülke para üniteleri paha kaybetmeye devam etti.
ECB’nin varsayım setine bakınca, yüksek faiz artışını rasyonalize ederken, büyüme beklentisini aşağıya çekmesine karşın hala optimist olduğunu düşünmek için çok fazla neden var. 2023’te %0,9 büyüme bekleyen bankanın tersine, 20232’te Euro Bölgesi’nde %1 civarında daralma beklentisi daha genel kabul görmekte. Üstelik üç haneye ulaşması yalnızca vakit sıkıntısı olan Euro Bölgesi enflasyonunun 2024 ikinci çeyrekten itibaren %2,2 civarına inmesini beklemek de optimist bir yaklaşım banka ismine.
Özetle, Fed sert ve kararlı adımlarla enflasyonu aşağı çekme yolunda ilerlerken, muhtemel ekonomik daralma devirleri Avrupa iktisadına nazaran daha yumuşak geçecek. İşsizlik tabanlardan üst kesinlikle dönecek lakin %3,7’den %4,5 civarına lakin ulaşacak görünen.
ECB tarafı ise, enflasyon şoklarına daha ağır maruz kalacak, yapısal enflasyon güç krizini çözmesi için gerekli yatırımlarla daha yapışkan hale dönüşecek, iktisadı daha sert daralacak ve Euro Bölgesi işsizlik oranı mevcut %6,6 düzeyinden tekrar %8-8,5 düzeyine yönelecek.
İki büyük merkez bankasının farklılaşan talihleri ve yolları EUR/USD paritesini de baskı altında tutmaya devam edecek. Sene sonunda ve hatta 12 aylık devirde 0,90-0,95 aralığı çok makul bir düzey Fed ve ECB’nin uygunca farklılaşacak tempolarına bakınca. Üstelik, global büyümede geniş bir toparlanma, yatırımlarda artış, güç fiyatlarında keskin bir düşüş yahut Fed’in faiz indirimi görmeden EUR / USD’nin daha aşağılara yolu olması da son derece mümkün.
Dış borç ödemelerinin ve ithalat harcamalarının kıymetli kısmı dolar bazında, ihracat gelirlerinin de yüklü kısmının Avrupa’ya euro bazında yapan Türkiye açısından bu gelişmeler değerli.
Malum, Yeni İktisat Modeli Türkiye iktisadını muvaffakiyetten muvaffakiyete savurduğu için cari açık GSMH’nin %7’sine dayanmış, merkez bankası rezervleri swaplar hariç eksi 52 milyar dolara kazık çakmış durumda döviz kıtlığı yaşamaktayız. Resmi enflasyonu %80 olan ülkemiz bu gelişmelerden, EUR / USD’nin parite altına kaymasından, faiz artışlarının yarattığı finansman yükünden olumsuz etkilenecek.
+Gerçek
