Enerji uzmanları İSO Meclisi’nde global güç krizini ele aldı. Rusya’nın hakim pozisyonuna işaret eden uzmanlar, Türkiye’nin de bu kış kesintiler yaşayabileceği uyarısı yaptı. Ortak görüş ise Avrupa’nın yaşadığı krizin basiretsiz siyasetçilerden kaynaklandığı tarafında.
İstanbul Sanayi Odası’nda (İSO) güç krizi tartışıldı. Küresel Resources Partners & The Bosphorus Energy Club Lideri Mehmet Öğütçü, Akdeniz Ülkeleri Güç Şirketleri Birliği OEM Petrol ve Gaz Yöneticisi Doç. Dr. Sohbet Karbuz, Facts Küresel Energy Yöneticisi Cüneyt Kazokoğlu, Güç Danışmanı ve BOTAŞ Gaz Alımı Dairesi’nin eski Lideri Ali Arif Aktürk’ün konuk olarak katıldığı meclis toplantısında güçte arz güvenliğinin birinci öncelik olduğunu ve bunun bir ulusal güvenlik problemi olarak görülmesi gerektiği bildirisi verildi.
AVRUPA’NIN HESAPSIZ İŞLERİ
Dr. Sohbet Karbuz yaptığı konuşmada şu iletileri verdi: “Avrupa’daki güç krizinin nedeni varlık içinde yokluk çekmek. Batı bloku ile Rusya ortasında jeopolitik çekişmenin sonucu. Avrupalı siyaset yapıcıların beceriksizliği de bunu getirdi. Vaziyet düzgün gözükmüyor. Bugünkü fiyatlar ucuz dahi olabilir. 155 milyar metreküp gaz alıyordu Avrupa, Rusya’dan. ‘2027’de büsbütün azaltacağım ve Rusya’ya olan bağımlılığımı kaldıracağım’ dedi. Fakat 50 milyar metreküp LNG alacaktı! Bunlarda hesap kitap yok. 50 milyar metreküp 500 LNG kargosu demek. Bir de spot olarak yapacaksınız. Ortada o denli bir LNG kargosu yok. Avrupa’ya kargolar geliyor lakin Çin’deki kapanmalar kaynaklı geliyor. Çin şu anda kapanmış olmasaydı; bırakın 2021’i daha evvelki talebi olmuş olsa… Avrupa ‘2-5 senede hidrojen, biyometan üreteceğiz’ diyor. Bunlar olacak şeyler değil. Arzı artıramayacağı için talebi kısmak gerekiyor.”
YEŞİL SÖMÜRÜYE Mİ GEÇİYORUZ?
Karbon nötr siyasetlere da değinen Sohbet Karbuz, şunları söyledi: “Net sıfırın maliyetini kimse konuşmuyor. Excel üzerinde Avrupa bunları yapıyor. McKinsey yıllık on trilyon dolar gerekiyor, diyor. Dünya ulusal hasılasının yüzde 10’una denk gelir. Afrika’daki adamlara diyeceksiniz ki ‘petrol, gaz kaynaklarını kullanma hidrojen kullan!’ Biz sanki fosil sömürüden yeşil sömürüye mi gidiyoruz? Bence gidiyoruz. Avrupa diyor ki; offshore rüzgarda Avrupa’nın dünya liderliğine soyunması için her şeyi yapacağız. Afrika’daki bir milyar insanın muhtaçlığını karşılamak filan bunlar fasa fiso.”
Türkiye’nin neden kömürden hidrojen üretmediğine ait bir soruyu yanıtlayan Karbuz, “Teknoloji geliştirelim. Üniversitelerimiz var. Bugüne kadar geliştiremediysek kapatalım bunları!” dedi. Sonda karbon vergisinin Avrupa endüstrisini korumak için getirildiğine dikkat çeken Karbuz, “Türkiye de Avrupa’ya mal satmak istiyorsa oyunu kuralına nazaran oynayacak. İki RES bir GES bir hidrojen prototipi kuracak! Güç ağır bölümler Avrupa’da ölecek lakin ithal etmeye devam edecekler, biz de tedarikte en yakın coğrafyayız.” bildirisi verdi.
50 KARGOLUK BOŞLUK VAR
Enerji Danışmanı Ali Arif Aktürk’ün verdiği iletiler da şöyle oldu: “Konutlarda sübvansiyon yapılıyor. Mart ayına kadar endüstride de yapılıyordu. BOTAŞ fecî ziyanlar ediyor. Avrupa’da da ziyan var lakin Türkiye’deki fecî boyutlarda: 40 milyar lira EÜAŞ, 200 milyar lira BOTAŞ ziyanı bekliyorum. Türkiye’nin asgarî 50 kargo spot gaz alma zaruriliği var. Ne Rus ne Azerbaycan ne de İran gazıyla bunu sağlayamazsınız. LNG kapanın elinde kalıyor. 50 kargoluk boşluğu teknik manada da doldurmak çok kolay bir sıkıntı değil. Kesinti olma ihtimali: Yumuşak karnımız İran. Herkes politik nedene bağlar fakat temel neden talep artışıdır. İran kış devrinde Türkiye’nin iki katı tüketim yapar. Tüketim yerleri Tebriz ve Tahran olduğu için gaz aşağıdan üst çıkmaz. Onun için de Türkiye’nin gazını keser.”
BOTAŞ FİNANSMAN SORUNU YAŞAR MI?
“BOTAŞ’ın gaz çizgisini TANAP’a ekledik. Fakat Türkiye’nin doğusunda Kayseri-Adana sınırı var. Güneydoğu’ya diğer çizgi yok. LNG’yi de saat üzere çalıştıramadık. Dörtyol’da LNG’lerin gidip gelmesi lazım ki çalışabilsin. BOTAŞ buna karşın bu kadar sübvansiyona karşın temerrüde düşerse gaz kesilebilir. Seçim mahalindeyiz. Finansman bulabilirse tamam. Bunlar olmazsa gerekli önlemler alınıyor mu? Yer altı deposu bir ölçü önlem. Lakin depoların dolu olması bile sistemin istikrarı açısından yönetilemez. Siz depoluyorsunuz fakat depo dolu olsa bile depo düzeyi düştükçe üretim de düşer. Bir de o gazı taşıma sorunu var. Temel soru; BOTAŞ’ın finansman sorunu yönetilebilecek mi?”
KRİZİN KAZANANI ABD
“Avrupa’yı basiretsiz yöneticiler bu hale getirdi. Çevreciler de bastırıyor. Bir kesim de ‘Rusya ile anlaşalım’ diyor. Almanya Kuzey Akım 2’de Gazprom’a usulen lisanslamayı yapsa ve açacağım dese gaz fiyatları dörtte bir fiyata düşecek. Fakat bu basireti gösteremiyor. Zira Atlantik ötesinden bu işten çıkar sağlayan var. ABD şu an LNG’yi yok satıyor. Dünyada dolaşan 700 tanker var ve hepsi dolmuş durumda. Bu kış hepimiz için güç bir kış. Almanya’da gece 22 ile sabah 6 ortası vitrin ışıkları söndürülmüş durumda. Avrupa ‘Oda sıcaklığını düşürün.’ derken biz de hiçbir şey yapılmaması da çok garip. Kamu kurumlarında bile tasarruf yok. İspanya inançta deniyor fakat aslında Rusya’ya bağımlı. Arktik gemilerle LNG İspanya’ya gelir orada değişim olur. Onlar da Rus LNG’sidir. Bu oran yüzde 25.”
DİZEL İÇİN BASTIRIN!
“Ben siz sanayicilerin yerinde olsam Maliye’nin kapısını çalarım; 3.5’lik dizelin, sülfürü yüksek dizelin vergi ve ÖTV’lerinin gaz düzeyine getirilmesini isterim ki kesinti sorunlarında ikinci yakıt olarak kullanabilirim. Kirlidir vs. lakin Avrupa kömür kullanıyor! Yüzde 30 tenzilatlı eser geliyor Rusya’dan; dizel olsun, öbürleri olsun. Arz güvenliğinde dizeli de endüstrinin bilhassa tartışması gerektiğini söylüyorum. Güneş güç yatırımları ile ilgili düzenleme endüstrici açısından hakikat; 3-5 tesis sorun olmasa da onlarca tesiste hem dağıtım hem iletimin yönetilmesi epey zorlaşıyor.”
EYLÜLDE ARTIRIM BEKLENİYOR
“Ruslar’ın dediği üzere gaz fiyatları 4 bin dolara çıkacak. BOTAŞ’a kaynak bulabilirsek seçimlere kadar siyasi irade fiyat artışlarını yansıtmayacak. Kesinti ise maalesef olacak. Günlük tüketim 320 milyon metreküpü görecekti vana kısılmasaydı. İstanbul’un günlük tüketimi 53-54 milyon metreküp. Karadeniz’in kapasitesi 10 milyon metreküp. On kuyudan meczup üzere gaz aksa bile yetmez. Endüstride fiyatları artıracaklardır. Eylül başında periyodu olmamasına karşın elektrik fiyatında da artış bekliyorum.”
RUSYA’YA YAPTIRIMLARLA DENGEYİ SAĞLAYAMAZSINIZ
Cüneyt Kazokoğlu da, “Rusya’ya yaptırım uygulayarak dünyadaki dengeyi sağlamanız mümkün değil.” tespitini yaparak şunları aktardı: “Petrol fiyatlarında üçüncü ve dördüncü çeyrekten itibaren biraz düşüş olacak. Avrupa’da ve ABD’de iktisadi aktivitede düşüşler görüyoruz. Çin’de de yavaşlama var. Doğal gazı Avrupa petrolle ikame ediyor. Doğal gazla çalışan tesisleri petrole çeviriyor. Rafineriler para basıyor. Dizel ihracatçısı Çin, ‘ihraç etmeyeceğim’ diyor. En büyük öbür üretici olan Rusya’dan da ‘almayacağım’ diyorsunuz. Bu son iki yılın kıssası vasat siyasetçiler ve öngörüsüz güç siyasetleri yüzünden. Dizel fiyatlarının yüksek kalacağını düşünüyoruz. 2023’ün birinci çeyreğinde de bin doların üzerinde kalır. Ekonomiler yavaşlayacak, talep düşecek. Tekrar bir keşmekeş kelam konusu.”
‘DÜNYA AB VE ABD’DEN İBARET DEĞİL’
Global Resources Partners & The Bosphorus Energy Club Lideri Mehmet Öğütçü dünyadaki güç jeopolitiğini anlattı. Küresel Resources Partners & The Bosphorus Energy Club Lideri Mehmet Öğütçü dünyadaki güç jeopolitiğini anlatırken, “Dünya AB ve ABD’den ibaret değil. Başka dinamik ülkeler dünya gücünü etkiliyor. Dünya güç sistemi oturmayacak. Kaotik bir dünya içinde yaşamaya devam edeceğiz.” tabirlerini kullandı. Kuzey Akım 2’nin vanası açılmayacaksa şayet yeni bir güç arz güvenliği durumu yaşandığını belirten Öğütçü, şunları söyledi: “Fosilden yeşile geçiş devrimsel olamayacak evrimsel olacak. Para yenilenebilire akıyor. Fosile akan az. Bu türlü olunca açık ortaya çıkacak. Avrupa’nın güç karışımında doğal gazın hissesi yüzde 25. Bununda yüzde 40’ı Rusya’dan geliyor. Lakin orada da Bulgaristan, Estonya yüzde 100 bağımlı. Bölgesel olarak farklı karışım ve farklı menfaatler var. Almanya’nın önümüzdeki kış yaşayacağı şartları hafifletmek için güç terminali yok bugün başlasa en az bir yıl. İspanya’da 6 tane var. Bütün zorluklar aşılsa bile 9 ay sürer Avrupa içinde bir sınır kurmak.”
RUSYA ÇIKARLI ÇIKTI
“İlave LNG alım kapasiteniz yok. Tedarikçiler de Çin ve Hindistan’a sağlıyor. Onlar için mutabakat yapıp ek üretim lazım lakin Avrupa’nın da 2024’e kadar muhtaçlığı lazım.” tespitlerini yapan Öğütçü, “Rusya bumerang tesiriyle bundan yararlı çıktı. Çin’e günde 2 milyon varil yolluyor. Çin’in en büyük tedarikçisi oldu. Hindistan’a yaptığı satışı 50 kat artırdı. Dünya ABD ve AB’den ibaret değildir. Dünyanın farklı bir gündemi var. Güçteki kriz bizim için ulusal güvenlik sıkıntısıdır.
Bize nükleer teknoloji vermediler. Biri bizim beceriksizliğimiz. İkincisi sorumsuz açıklamalar yüzünden Batı’nın çekinmesi. Rusya’dan oburu vermedi. Fiyatı çok yüksek ancak bizim nükleere muhtaçlığımız var. Lakin nasıl nükleer? Dünyada 20-25 milyar dolarlık değil. Küçük ve orta ölçekli reaktörler yapılıyor. Globalleşme kulvar değiştiriyor. Batı daha tutucu olmaya başladı. Ekonomik milliyetçilik arttı. Yeşil mutabakat da onun bir kesimi.” tabirlerini kullandı.
Yazar Recep Erçin, kaynak linktedir
Elektriğe bir artırım daha geldi!
Türk şirketleri Irak için teyakkuzda!
GSYH 2022 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 7,6 arttı
