Curtin Üniversitesi’nden araştırmacılar, kıtaların kökenlerini araştırmak için Avustralya’daki Pilbara Kratonu’nda yer alan zirkon kristallerini tahlil etti.
DÜNYANIN MİLYARLARCA YILDIR DEĞİŞMEDEN KALAN PARÇASI
Bilim insanlarının bildirdiğine nazaran yaşının 2,9 milyar ile 3,6 milyar ortasında olduğu varsayım edilen Pilbara Kratonu, Dünya’nın kabuğunun milyarlarca yıldır bozulmadan kalan bir kısmını oluştururken, öbür kesimler kopup başka kıtaları oluşturmak üzere hareket etti. Zirkonun bileşimi ise Pilbara Kratonu’nun nasıl oluştuğu hakkında bilgi verdi.
Nature mecmuasında yayımlanan çalışmanın müelliflerinden Dr. Tim Johnson mevzuya ait yaptığı açıklamada, “Araştırmamız, kıtaları oluşturan süreçlerin, milyonlarca yıl evvel dinozorların yok olmasından sorumlu olanlara emsal dev göktaşı çarpmaları ile başladığına dair birinci somut delili sağlıyor” diye konuştu.
Bununla birlikte bilim insanları, Pilbara Kratonu’ndaki magmatik kayaçlardan alınan zirkon içinde üç tip oksijen izotopunun olduğunu belirtti. Araştırmacılar, bu durumun ise kratonun vakit içinde üç etapta oluştuğu manasına geldiğini söyledi.
Yaklaşık 3,6 milyar yıl evvel meydana gelen birinci kademede, gezegenin kabuğunun bir kısmını patlatan ve manto (yer kabağu ile çekirdek ortasında bulunan katman) katmanı üzerindeki baskıyı azaltan dev bir tesir oluştu. Bu manto daha sonra erimeye ve ‘okyanus platosu’ olarak bilinen yapıyı oluşturmak için kabuğun içinden üst yanlışsız sızmaya başladı.
İkinci etapta, platonun tabanındaki yüksek sıcaklıklar, kararlı ve düşük yoğunluğa sahip granitlerin oluşumuna neden oldu.
Son etapta ise, granitler magma ile birlikte üst yanlışsız hareket ederek kratonun güçlü kalmasına yardımcı oldu.
Dr. Johnson, “Zirkon kristallerindeki oksijen izotoplarının bileşimini incelemek, yüzeye yakın kayaların erimesiyle başlayan ve dev göktaşı tesirlerinin jeolojik tesiriyle dengeli olarak daha derinlere hakikat ilerleyen “yukarıdan aşağıya” bir süreci ortaya çıkardı” diyerek sürece açıklık getirdi.
“GEÇ AĞOR BOMBARDIMAN” DEVRİ HAKKINDA
Öte yandan araştırmacılar Pilbara Kratonu’ndaki en eski kayaları “Geç Ağır Bombardıman” ile birebir vakte denk gelen 3,9 ila 3,5 milyar yıl ortasında tarihlendirildi.
Geç Devir Ağır Bombardıman, Dünya, Merkür, Venüs ve Mars’ta çeşitli kraterlerin meydana geldiğine inanılan ve yaklaşık olarak günümüzden 3,8 ile 4,1 milyar yıl öncesi yaşanan periyoda deniliyor.
Çalışmanın muharrirleri, bu devirde en büyüğü 40 km genişliğe sahip çok sayıda asteroitin iç Güneş Sistemi’nde yeni oluşan gezegenlerle çarpıştığını aktardı.
Sonuç olarak araştırmacılar, bulgularının Dünya’daki kıtaların dev göktaşı çarpmalarıyla oluştuğuna dair onlarca yıllık teorinin en güçlü ispatı olduğunu öne sürerek, kratonların eski volkanik aktivitenin bir sonucu olarak oluştuğuna dair rakip bir teori çürüttüklerini bildirdi.
