Türk-İslam medeniyetinin en şık yapıtlarından kente mührünü vuran Sultanahmet Camisi, Mimar Sinan’ın talebesi Sedefkar Mehmed Ağa’ya, Osmanlı İmparatorluğu’nun 16. Padişahı Sultan I. Ahmed Han tarafından inşa ettirildi.
İstanbul’un 7 zirvesinden 2’ncisi üzerine kurulan caminin üretimine 1609’da başlandı. Caminin temeline ilk kazmayı ise Sultan I. Ahmed Han vurdu. 17. asrın sanat ve estetik anlayışını içinde barındıran cami, 7 yıl 5 ay 6 günde tamamlandı.
Yapımında 1 milyon 510 bin altın harcanan cami, devletin ileri gelenlerinin bulunduğu bir merasimle 9 Haziran 1617’de ibadete açıldı.
Sultanahmet Camisi’nin tasarımı, Osmanlı’nın cami, Bizans’ın da kilise mimarisinin 200 yıllık sentezinin doruğunu oluşturuyor.
KLASİK DEVRİN SON BÜYÜK CAMİSİ
Komşusu Ayasofya’dan birtakım Bizans esintileri içermesinin yanı sıra klasik İslami mimarisinin de ağır bastığı cami, klasik devrin son büyük camisi olarak görülüyor.
Toplam 260 pencereyle aydınlatılan caminin 43 metre yüksekliğindeki merkezi kubbesinin çapı ise 23,5 metre.
Plan şeması prestijiyle Mimar Sinan’ın Şehzade Camisi’ne benzeyen mescitte, merkezi kubbeyi dört taraftan dört yarım kubbe destekliyor. Kareye yakın dikdörtgen planlı eser, mermer, sedef ve tahta işçiliğindeki inceliklerle de beğeni topluyor.
Bizans Hipodromu’nun güney kısmına inşa edilen, 6 minaresi ve şık kubbesiyle görenleri etkileyen Sultanahmet Camisi, iç süslemesinde kullanılan 20 bin 43 mavi tabanlı, klasik Türk-İslam sanatındaki rumi, hatai, penç, bulut ve yaprak motiflerinin yer aldığı çinileri, mavinin hakim olduğu kalem işleri ve vitrayların verdiği aydınlık münasebetiyle Batılılar tarafından “Blue Mosque” olarak isimlendiriliyor.
Külliyedeki binalar, dış avlu içinde yer alan cami ve hünkar kasrı etrafında fonksiyonlarına nazaran dini eğitim yapıları ve toplumsal tesisler olarak gruplandırılıyor.
BAZI YAPILAR GÜNÜMÜZE ULAŞAMADI
Camiyle birlikte yapılan medreseler, hünkar kasrı, arasta, dükkanlar, hamam, çeşme, sebiller, türbe, darüşşifa, sıbyan mektebi, imarethane ve kiralık odalardan oluşan külliyedeki kimi yapılar ise günümüze ulaşamadı.
UNESCO LİSTESİNDE
Sultanahmet Camisi, 1985’te UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne eklendi.
CAMİ TARİHİN EN KAPSAMLI ONARIMINDAN GEÇİRİLİYOR
Bugüne kadar 5 sefer onarım gören Sultanahmet Camisi, 6 Temmuz 2017’den bu yana altıncı ve tarihinin en kapsamlı onarımından geçiyor.
Hayırsever iş insanı Mehmet Yıldız’ın sponsorluğunda gerçekleştirilen onarım çalışmalarının yakın vakitte bitirilmesi planlanıyor.
“SULTANAHMET BÜYÜK BİR KÜLLİYEDİR”
Tarihçi Muharrir Zafer Bilgi, Sultanahmet Camisi’nin külliyenin bir kesimi olduğunu söyledi.
14 yıl tahtta kalan Sultan I. Ahmed Han’ın fani aleme baki bir iz bırakmak için camiyi yaptırdığını belirten Bilgi, “Sultan I. Ahmed kendi ismini verdiği külliyenin temelini hocası Aziz Mahmut Hüdayi ile birlikte dualarla atmış” diye konuştu.
Bilgi, Sultanahmet Camisi’nin kentin merkezinde olduğu için büyük bir ilgi gördüğünü lisana getirerek, şunları kaydetti:
“Sultanahmet Camisi, Ayasofya üzere görkemli bir caminin karşısına yapıldığından epeyce tezyinatlı, yüksek, özel bezenmiş, özellikle çinileriyle öne çıkan bir camidir. Cami biraz Osmanlı Devleti’nin memleketler arası ziyaretçilerinin uğrak yeri olduğundan Osmanlı’nın görkemini gösterir bir formda yapılmıştır.”
Sultanahmet külliyesinin tamamlanmasının akabinde sultanın, açılış merasimi için Aziz Mahmud Hüdayi’yi davet ettiğini tabir eden Bilgi, o gün yaşananlarla ilgili şunları aktardı:
“Rivayetlere nazaran külliyenin açılacağı gün deniz fırtınalı ve dalgalıydı. Fırtına sebebiyle kayıkçılar da denize açılmaya yürek edemiyordu. Külliyenin açılışına gitmek isteyen Aziz Mahmud Hüdayi, beraberindeki müritleriyle Salacak kıyısına inip kayıkla Sarayburnu’na yanlışsız denize açıldı. Kayık, fırtınalı Boğaz’da hiçbir sorun yaşamadan dalgaların ortasından geçerek sağ salim Sarayburnu’na vardı. Külliye, düzenlenen büyük bir merasimle açılırken cuma hutbesini de Aziz Mahmud Hüdayi okudu. Aziz Mahmud Hüdayi’nin yol aldığı Üsküdar ile Sarayburnu ortasındaki bu deniz yoluna, Hüdayi Yolu dendi. Bugün de kayıklar ve denizde yüzen beşerler bu güzergahı kullanır.”
Bilgi, asrın projesi olarak isimlendirilen Marmaray’ın da Hüdayi Yolu’nun altında inşa edildiğini söz etti.
